فارسی:
1- بشير، حمزه (1390)، «بازنمایي مفاهيم «همت» و «كار» در كتاب¬هاي درسي ايران»، فصلنامه مطالعات فرهنگ- ارتباطات، س12، ش48.
2- جعفري، سیروس (1388)، «بازنمايي فرهنگ كار در كتب دروس عمومي مقطع متوسطه سال تحصيلي 88-1387»، فصلنامه تعلیم و تربیت، ش3.
3- جعفری، مصطفی و حبیبی، محمد (1381)، «فرهنگ کار»، ماهنامه تدبیر، ش 125.
4- جوانمردي، سارا (1388)، «بازنمایي فرهنگ كار در كتب دروس عمومي مقطع متوسطه سال تحصيلي 88-1387»، مركز مطالعات و پژوهش¬هاي جمعيتي آسيا و اقيانوسيه  http://www.psrc.ac.ir
5- ساداتی پایین رودپشتی، سید یوسف و دیگران (۱۳۹۷)، «تحلیل محتوای کتاب مطالعات اجتماعی پایه پنجم ابتدایی براساس روش ویلیام رومی»، دومین کنفرانس دانش و فناوری روانشناسی، علوم تربیتی و جامعه-شناسی ایران.
6- سند تحول بنيادين آموزش و پرورش (1390)، دبيرخانه شوراي عالي انقلاب فرهنگي، وزارت آموزش و پرورش.
7- سبحاني¬نژاد، محمد و همايي، رضا (1384)، «ميزان توجه به نگرش فرهنگ كار در كتاب¬هاي درسي دوره راهنمايي كشور»، دوماهنامه دانشور رفتار، ش15.
8- صالحی عمران، ابراهیم و دیگران (1390)، «بررسی مقایسه¬ای مولفه¬های فرهنگ کار در کتاب¬های درسی دوره ابتدایی و روش تدریس معلمان»، ماهنامه دانشور رفتار، تربیت و اجتماع، ش17.
9- فاضلی، نعمت¬اله (1386)، «مباحث روشی برای تدریس در دانشگاه»، فصلنامه علوم اجتماعی دانشگاه علامه طباطبایی، ش 24.
10- فرهاديان، رضا (1390)، آنچه معلمان و مربيان بايد بدانند، چ1، تهران: بوستان كتاب، مركز چاپ و نشر.
11- کرمی، زهره و دیگران (1392)، «تحلیل محتوای کتاب ریاضی پایه اول متوسطه براساس تکنیک ویلیام رومی و حیطه¬شناختی بلوم»، پژوهش در برنامه¬ریزی درسی، س10، ش10.
12- محمودي، محمد (1390)، «تحليل محتواي كتاب¬هاي درسي تعليمات اجتماعي دوره راهنمايي تحصيلي از منظر نوع رويكرد آموزش و شهروندي»، پژوهش در برنامه¬ريزي درسي، س8، ش1.
13- وکیلی، افشین (1392)، «بررسی مفهوم فرهنگ کار»، مجله موج، ش 5.

لاتین:
14- Baron, R.A. (2000). Behavior in organizational. New York: Allyn and Bacon INC
15- Smith, A. & Noble, C. (2004). The Impact of Organizational Chang. Journal of Training & Development, Vol. 8 (2), 94-110.
16- Torraco, J. (2002). Human Resource Development. University of California Walizer.

مقدمه
انسان‌ها در تمام اعصار برای رسیدن به سعادت و خوشبختی در زندگی همراه با آسایش و رفاه در تکاپو بوده‌اند و فرهنگ کار در این خصوص نقش به سزایی داشته است. در جوامعی که فرهنگ کار پدید آمد، گام¬های بلندی در راستای خودکفایی برداشته¬اند و در بخش¬هایی از محورهای موردنیاز به خودکفایی رسیده¬اند. فرهنگ کار بعنوان شیوه زندگی، نقش بنیادی و زیربنایی در ارتقای سطح پویایی جوامع دارد. در مقایسه با مفاهیمی همچون فرهنگ سازمانی و فرهنگ عمومی و نظایر آن، مفهوم فرهنگ کار کمتر تعریف شده است. فراهم آوردن امکان تصمیم‌گیری براساس عقل و درایت در تمام مراحل زندگی به ویژه از دوران کودکی از جمله بنیان¬های اصلی و تاثیرگذار در ایجاد و تقویت فرهنگ کار محسوب می‌شود. زمانی که فرهنگ کار نهادینه گردد کار بعنو ان یک ارزش تلقی شده و همه افراد جامعه در سطوح مختلف، کار کردن را مسیر توسعه موزون جامعه دانسته و از طریق درست کار کردن به توسعه اقتصادی کمک می-نماید. بررسی و اظهارنظر کارشناسان نشان می¬دهد که فرهنگ کار در ایران نسبتا ضعیف است و برای توسعه اقتصادی و اجتماعی مناسب نمی¬باشد. بر همین اساس وضعیت فرهنگ کار بایستی از طریق دخالت در عوامل شناخته شده فرهنگ کار متحول گردد و گرایش¬ها، بینش¬ها و دانش لازم نسبت به کار در افراد جامعه ایجاد شود. یکی از عوامل مهمی که در تقویت و ارتقای فرهنگ کار در جامعه نقش اساسی ایفاء می¬کند، نظام آموزشی می¬باشد .آموزش و پرورش می¬تواند در ایجاد یک گرایش مثبت و یک بینش درست نسبت به کار و فرهنگ کار برای آینده جامعه نقش تعیین کننده داشته باشد. باتوجه به این مهم، ارکان اصلی نظام آموزشی (محتوای کتب درسی و روش تدریس) می¬تواند نقش مهمی در ایجاد و تقویت فرهنگ کار ایفاء کند. محتوای کتب درسی از این جهت، یکی از مهمترین محرک¬های محیطی است که می¬تواند در میزان موفقیت یا عدم موفقیت باورها، نگرش¬ها، معیارها و ارزش¬های ذهنی افراد موثر باشد. این مهم در نظام آموزشی ما از اهمیت ویژه¬ای برخوردار است چراکه در کشور ما کتاب درسی وسیله اصلی تعلیم و تربیت را تشکیل می¬دهد و معلمان و دانش آموزان در فعالیت¬های یاددهی – یادگیری به این ماده آموزشی تکیه دارند (صالحی عمران و همکاران، 1390 :174).
فرهنگ مجموعه¬ای از باورها، اندیشه¬ها و تراوشات فکری بشر در طول تاریخ است که زمینه¬ساز و تداوم-بخش رشد و تعالی انسان و شکل¬گیری هویتی خاص برای او بوده است. کار بخش اساسی زندگی است و تعاریف گوناگونی در این خصوص ارائه شده است از جمله: در "فرهنگ فارسی سخن" کار چنین تعریف شده است: آنچه از کسی سر می¬زند، عمل و دیگر اینکه فعالیتی که شخص بطور روزانه به آن مشغول است و معمولاً بابت آن حقوق دریافت می¬کند. فرهنگ کار عبارت است از: مجموعه ارزش¬ها، باورها و دانش¬های مشترک و پذیرفته شده یک گروه کاری در انجام فعالیت¬های معطوف به تولید و یا ایجاد ارزش افزوده (وکیلی، 1392: 15). باید به این نکته مهم توجه داشت که اگر به مولفه¬های فرهنگ کار در کتب درسی اشاره شود، این امر دال بر پرورش و تقویت مولفه¬های فرهنگ کار در دانش آموزان نمی‌شود زیرا این توجه تنها باعث ایجاد آگاهی و شناخت دانش آموز نسبت به فرهنگ کار می‌شود که لازمه کار است اما برای تداوم شناخت و تغییر و تحول نگرش نسبت به کار و نهادینه شدن مولفه¬های فرهنگ کار در دانش آموزان مناسب نمی¬باشد؛ به خاطر اینکه تداوم شناخت و تغییر نگرش و تبدیل آن در قالب رفتار و عمل توسط دانش آموزان درباره فرهنگ کار زمانی اتفاق می¬افتد که یک ارتباط مستمر بین شناخت و عمل برقرار. همانطوریکه مرسر معتقد است دانش آموزان و دانشجویان برای آنکه خودشان به فهمی از دانش دست یابند، نیازمند آن است که با دانش جدیدی که فرا می¬گیرند درگیر شوند. این امر تنها از طریق شنیدن اطلاعات حاصل نمی‌شود بلکه باید با آن درگیر شوند و آن را در شرایط مختلف بکار گیرند (فاضلی، 1386: 63).
اسميت  و نوبل  (2004) فرهنگ كار را مجموعه¬اي از رفتارهاي دروني شده، مطلوب و مناسب در بین كاركنان و دیگر مردم دانسته¬اند كه براي توسعه و موفقيت سازمان لازم و ضروري است. آنها فرهنگ كار را شامل مولفه¬هايي چون رعايت نظم در انجام كارها، سخت¬كوشي و صرفه¬جويي در مصرف مواد دانسته¬اند. فرهنگ كار موجب تغيير كيفي در محيط كار و محصولات سازماني مي¬گردد و بنابراين، توجه به آن موجب تحول در مجموعه سازمان خواهد شد. نگرش مثبت به كار و برخورداري از وجدان كار بالا از جمله با ارزش¬ترين اجزاي تشكيل دهنده فرهنگ كار محسوب شده و اين امر در دستيابي سازمان به بهره¬وري و كارآيي موثر است. آنها درخصوص مولفه¬هاي فرهنگ كار به مواردي نظير تلاش كاري، ارتقاي دانش، آگاهي از اهداف سازماني و همكاري گروهي اشاره مي¬كنند.
تورکو  (2002) ويژگي¬هاي مردم داراي فرهنگ كار را شامل دقت و سرعت عمل،‌ سازگاري شغلي، انگيزه كاري، توجه به اهداف، تلاش براي رسيدن به آنها، همكاري گروهي، تسلط شغلي،‌ حساسيت در انجام وظايف، تفكر درخصوص كار و تلاش براي ارتقاي مهارت¬هاي كاري ذكر مي¬كند. بارون  (2000) معتقد است انسان‌های داراي فرهنگ كار، مسائل سازماني را رعايت كرده، به علاوه، رعايت تقسيمات كاري سازماني، انجام متعهدانه فعاليت¬هاي سازماني، علاقه¬مندي و دلبستگي شغلي، لذت بردن از كار، انعطاف-پذيري و تسلط شخصي از جمله ديگر ويژگي¬هاي بارز آنان است.
 
1- کلیات پژوهش
1-1- اهداف
- هدف اصلی
بررسی میزان توجه به مولفه¬های فرهنگ کار در کتاب درسی مطالعات اجتماعی پایه¬های پنجم و ششم دوره ابتدایی
- هدف فرعی
بررسي ميزان توجه به مولفه¬های (فرهنگ کار) در متن، محتوا، تصاویر، تکالیف كتاب درسی مطالعات اجتماعی پایه پنجم دوره ابتدایی؛
بررسي ميزان توجه به مولفه¬های (فرهنگ کار) در متن، محتوا، تصاویر، تکالیف كتاب درسی مطالعات اجتماعی پایه ششم دوره ابتدایی.
2-1- سوالات
- سوال اصلی
بکارگیری مولفه¬های فرهنگ کار در کتاب درسی مطالعات اجتماعی پایه¬های پنجم و ششم دوره ابتدایی تا چه میزان می¬باشد؟
- سوال‌های فرعی
ميزان توجه به مولفه¬های (فرهنگ کار) در متن، محتوا، تصاویر و تکالیف كتاب درسی مطالعات اجتماعی پایه پنجم دوره ابتدایی تا چه حدی است؟
ميزان توجه به مولفه¬های (فرهنگ کار) در متن، محتوا، تصاویر و تکالیف كتاب درسی مطالعات اجتماعی پایه ششم دوره ابتدایی تا چه حدی است؟
3-1- متغيرها
متغيرهای مورد مطالعه در اين پژوهش، فرهنگ كار مي¬باشد كه خود به مولفه¬هاي ديگري تقسيم¬بندي شده¬اند. مولفه¬هاي فرهنگ كار شامل: همكاري و همدلي در كار، احساس مسئوليت در كار، رعايت نظم در انجام كار، نگرش مثبت به كار، توجه به ارزش¬هاي اخلاقي در كار، وجدان كاري بالا و خيرخواهي در كار مي¬باشد.
4-1- روش پژوهش
پژوهش حاضر باتوجه به هدف كلي تحقيق (تحليل محتواي كتاب درسي) كاربردي است، زيرا بدينوسيله معلمان و دانش آموزان از ميزان توجه به فرهنگ كار در كتاب درسي آگاهي مي¬يابند و براي رشد و پيشرفت و افزايش دانش خود در اين زمينه تلاش مي¬كنند. پژوهش حاضر از لحاظ محيط پژوهشي ميداني است. از لحاظ ميزان آگاهي در مورد متغير مورد مطالعه توصيفي است. از لحاظ توالي زماني براي جمع-آوري داده¬ها گذشته¬نگر است. از لحاظ قالب زماني در انتخاب و مطالعه آزمودني¬ها مقطعي است. ‌از لحاظ انواع داده¬هاي جمع¬آوري شده كيفي است و از لحاظ معيار طرح تحقيق غيرتجربي و توصيفي و تحليل محتواست.
5-1- جامعه آماري
باتوجه به ماهيت اين تحقيق،‌ كتاب¬هاي درسي مطالعات اجتماعي دوره ابتدایی در سال تحصيلي 98-99 مورد بررسي و تحليل واقع گرديدند. بر اين اساس، جامعه آماري تحقيق شامل كتاب¬هاي مطالعات اجتماعی پایه پنجم و ششم دوره ابتدایی مي¬باشد.
6-1- نمونه و روش نمونه‌گيري
نمونه آماری مجموعه¬ای از جملات، مفاهیم، مضامین، اعم از اشکال، تصاویر، جداول، نمودارها و سوالات کتبی موجود در کتاب مطالعات اجتماعی پایه پنجم و ششم می¬باشد. واحدهای تحلیل به صورت جمله در نظر گرفته شده¬اند و سعی محقق بر آن بوده است که مفاهیم جملات، تصاویر، جداول و تکالیف را بگونه¬ای دسته¬بندی نماید که باتوجه به مولفه¬های فرهنگ کار تنها در ارتباط با یک مولفه قرار گیرند.
7-1- روش جمع‌آوري اطلاعات
روش گردآوري اطلاعات به صورت ميداني و كتابخانه¬اي است. براي جمع¬آوري اطلاعات لازم جهت پژوهش حاضر از كتابخانه، منابع معتبر اينترنتي، مجلات بين¬المللي و مجلات معتبر و پرسشنامه‌های معکوس و چک لیست تحلیل محتوا استفاده شده است.

2- ضرورت و اهمیت تحقیق
در آموزش رسمی، کتاب¬های درسی بعنوان مهمترین منابع درسی و به مثابه ابزار و وسیله¬ای مطمئن در جریان آموزش و تعلیم مطرح هستند. این منابع نه تنها منتقل کننده موضوعات درسی و محتوای آنها به دانش آموزان هستند، بلکه می¬توانند بنا به قابلیت¬ها و کیفیت منحصر به فرد خود، هریک در خط دادن، جهت دادن، پیش¬بینی و طراحی اهداف حرفه¬ای و سوگیری¬های افراد در زندگی علمی به ویژه ایجاد و تقویت روحیه تحقیق، تتبع و فرهنگ علم¬گرایی در آنان نقش نافذ و موثری بازی کنند. کتاب¬های درسی یکی از مهمترین منابع یادگیری در نظام آموزشی هستند که می¬توانند مهارت¬های گوناگون را به دانش آموزش دهد و مواد اصلی برنامه درسی را تشکیل می¬دهند. پژوهش پیرامون تحلیل محتوا می¬تواند دید کلی درباره کتاب به معلمان نشان دهد و آنها را با نقاط ضعف و کمبودهای کتاب آشنا نماید تا با اصلاح آن فرآیند یادگیری را تسهیل کنند و از طریق تحلیل محتوا می¬توان به بررسی و تجزیه و تحلیل کتاب پرداخت و نواقص را شناسایی و تصحیح کرد، کارایی و تاثیر دروس در دانش آموزان را مورد نقد قرار داد و نتایج حاصل از آموزش و برنامه درسی را به دست آورد. باتوجه به اینکه نظام آموزش و پرورش ایران از نوع متمرکز است، اغلب وقت کلاس به کتاب درسی اختصاص پیدا می¬کند و همه دانش آموزان براساس کتاب درسی سنجیده می¬شوند؛ پس در کشور ما به لحاظ اهمیت و جایگاه کتاب درسی، تحلیل محتوا ضرورت پیدا می¬کند (کرمی و همکاران، 1392: 169). باتوجه به اهمیت و کاربرد گسترده کتاب¬های درسی در نظام آموزشی متمرکز ایران، کارایی و مناسب بودن آن برابر با مطلوب بودن نظام آموزشی و ناکارآمدی و مشکل بودن آن مساوی با عدم کارایی و ضعف نظام آموزشی است. از این جهت، توجه به کتاب¬های درسی و رعایت اصول علمی در تدوین آنها و توجه به نیازهای آموزشی در تألیف کتاب¬های درسی و هماهنگ ساختن آنها با توانایی¬های ذهنی دانش آموزان و مطلوب ساختن کتاب¬های درسی از چنان حساسیتی برخوردار است که وقت بسیاری از کارشناسان، برنامه¬ریزان، مولفان کتاب¬های درسی و معلمان را به خود مشغول داشته است؛ بگونه¬ای که هر ساله هزینه¬های زیادی صرف تغییر و اصلاح کتاب-های درسی می‌شود. باتوجه به پژوهش¬هاي صورت گرفته، چه در داخل و چه در خارج از كشور، به نظر مي¬رسد مطالعات فراواني به بحث کار و فرهنگ آن پرداخته شده است ولي از آنجا كه به تحليل محتواي كتاب¬هاي درسي براساس مولفه¬هاي فرهنگ کار بطور خاص توجهي نشده است؛ پژوهش حاضر، هدف خود را بر تحليل محتواي كتاب¬های درسي پایه پنجم و ششم مطالعات اجتماعی دوره ابتدایی براساس مولفه-هاي فرهنگ کار و سرمایه ایرانی متمركز ساخته است. در اين راستا اين پژوهش قصد داشته است تا محتواي كتاب درسي مطالعات اجتماعی (پنجم و ششم) دوره ابتدایی را براساس مولفه¬هاي فرهنگ کار و سرمایه ایرانی، ميزان و حضور هريك از اين مفاهيم در کتاب¬های مذکور را بررسي كند. 

3- پیشینه تحقیق
در ارتباط با فرهنگ کار و ارزش¬های کار و عوامل موثر بر آن و سرمایه ملی تحقیقات متعددی انجام شده که در زیر به برخی از مهمترین آنها در ارتباط با موضوع تحقیق اشاره شده است.
- محمودي (1390) در پژوهشی تحت عنوان «تحليل محتواي كتاب¬هاي درسي تعليمات اجتماعي دوره راهنمايي تحصيلي از منظر نوع رويكرد آموزش شهروندي» به اين نتايج دست يافته است كه بيشتر محتواي كتاب¬ها به آموزش شهروند قانون¬مدار پرداخته¬اند. آموزش شهروند مشاركتي در مرتبه بعدي قرار دارد و آموزش شهروند انتقادي درصد كمترين نسبت را به خود اختصاص داده است.
- تحقيق بشير (1390) تحت عنوان «بازنمايي مفاهيم همت و كار در كتاب¬هاي درسي ايران » حاكي از آن مي¬باشد كه متغير «خيرخواهي و كمك» به همراه «جديت و تلاش» و زيرمجموعه¬هاي آنها كه كلاً مي¬توان بعنوان «همت» و «كار» مطرح كرد، از بيشترين فراواني در كتب درسي مقاطع ابتدايي و راهنمايي، نسبت به ساير ارزش¬هاي اخلاقي و اجتماعي برخودار بوده‌اند. همچنين، در كتب فارسي در هر دو مقطع تحصيلي، فراواني اشاره به ارزش¬هاي اخلاقي نسبت به ساير كتب درسي بيشتر بوده است. يافته¬ها بيانگر آن است كه با افزايش سن و بالاتر رفتن پايه تحصيلي در دوره ابتدايي و تا اندازه¬اي در دوره راهنمايي ميزان فراواني توجه به ارزش¬هاي مربوط به «همت» و «كار» در ميان كتب درسي افزايش داشته است.
- فرهاديان (1390) در تحقيقي با عنوان «فرهنگ كار؛ آموزه¬هاي اسلامي و پيشرفت اقتصادي» چنين نتيجه گرفت كه در انديشه اسلامي و سيره امامان معصوم (ع) كار و تلاش و پرهيز از بطالت و سستي و تنبلي از مباحث مهم محسوب مي¬شود. باتوجه به رفتار و سيره علني امامان (ع) موقعيت ممتاز اجتماعي، هيچگاه با اصل كار كردن تناقض ندارد و اصل مهم كار مثبت، مفيد و سازنده بوده است كه اسوه و الگوي مناسبي براي جامعه اسلامي است.
- جعفري (1388)، در تحقيق خود با عنوان «بازنمايي فرهنگ كار در كتب دروس عمومي مقطع متوسطه سال تحصيلي 88-1387» نشان مي‌دهد كه مجموعه اين كتاب¬ها بطور مستقيم يا غيرمستقيم دلالت بر مقوله¬هاي فرهنگ كار دارند. براساس نتايج به دست آمده، بيشترين واحدهاي ثبت شده مربوط به فرهنگ كار در كتب انگليسي بوده و كتاب مطالعات اجتماعي و دين و زندگي رده¬هاي بعدي را به خود اختصاص داده¬اند. در مقابل، كتاب¬هايي مثل آمادگي دفاعي و علوم زيست و بهداشت كمترين واحدها را شامل مي-شوند.
- جوانمردي (1388) طرح خود را با عنوان «بازنمایي فرهنگ كار در كتب دروس عمومي مقطع متوسطه سال تحصيلي 88-1387» ارائه داد كه اين نتايج به دست آمد: در مجموعه اين كتاب¬ها نهايتاً 442 واحد ثبت وجود دارد كه بطور مستقيم يا غيرمستقيم دلالت بر مقوله¬هاي فرهنگ كار دارند. بيشترين واحدهاي ثبت (178 مورد) مربوط به فرهنگ كار در كتب انگليسي بوده كه تقريباً 40 درصد از واحدها را شامل مي¬شود. كتاب مطالعات اجتماعي و دين و زندگي به ترتيب 83 و 59 مورد يا 19 درصد و 13درصد از اين واحدهاي ثبت را به خود اختصاص داده¬اند. در مقابل كتاب¬هايي مثل آمادگي دفاعي و علوم زيستی و بهداشت هريك با دو مورد يا 0.5 درصد كمترين واحدها را شامل مي‌شوند. نكته مهم در مورد كميت ارائه مقولات فرهنگ كار اين است كه عمده واحدهاي ثبت مرتبط با مقولات فرهنگ كار در كتب زبان¬هاي خارجي (انگليسي و عربي) ارائه شده است. بطوريكه اين كتاب¬ها تقريباً 50 درصد از كل واحدهاي ثبت را به خود اختصاص داده¬اند.
- تحقيقی که سبحاني¬نژاد و همايي (1384) با عنوان «ميزان توجه به نگرش فرهنگي كار در كتاب¬هاي درسي دوره راهنمايي كشور» انجام داده¬اند، حاکی از آن است که: 1- در مجموعه كتاب¬هاي دوره راهنمايي به ترتيب در كتاب حرفه و فن از 171 مرتبه توجه به مولفه¬ها فرهنگ كار، تنها در 31 درصد موارد به همه ابعاد نگرش فرهنگ كار توجه شده است. فرايند مذكور در كتاب¬هاي تعليمات اجتماعي از 316 مرتبه توجه تنها در 41 درصد و در كتاب¬هاي علوم تجربي از 45 مرتبه توجه فقط در 78 درصد موارد بوده است. در كتاب¬هاي فرهنگ اسلامي و تعليمات ديني و همچنين فارسي به ترتيب 30 و 32 مرتبه به بعد شناختي مولفه¬هاي فرهنگ كار توجه شده و به ساير ابعاد نگرش مذكور (عاطفي و رفتاري) توجه نشده است. 2- فرايند مذكور براساس سه پايه تحصيلي بيانگر آن است كه در كتاب¬هاي پايه اول دوره راهنمايي از 206 مرتبه توجه به مولفه¬هاي فرهنگ كار، تنها در 30 درصد موارد، در كتاب¬هاي پايه دوم از 245 مرتبه توجه در 5/68 درصد موارد و در كتاب¬هاي پايه سوم از 146 مرتبه توجه تنها در 39 درصد موارد بطور كامل به همه ابعاد نگرش فرهنگ كار توجه شده است. 3- در مجموع كتاب¬هاي دوره راهنمايي،‌597 مرتبه به بعد شناختي نگرش فرهنگ كار، 389 مرتبه (1/65 درصد) به بعد عاطفي و 217 مرتبه (3/36 درصد) به بعد رفتاري نگرش مذكور توجه شده كه در اين راستا 226 مرتبه از توجهات شناختي (37.8 درصد) اشاره مستقيم و 367 مرتبه (9/60درصد) اشاره غيرمستقيم بوده است. مولفه¬هاي رعايت بهداشت و ايمني حرفه¬اي (132 مرتبه) و همدلي و همكاري گروهي (112 مرتبه) داراي بيشترين توجه و مولفه-هاي مشاركت در انجام فعاليت¬ها،‌ صداقت در انجام كارها و ارائه انتقادات سازنده با يك مرتبه داراي كمترين توجه بوده‌اند.

4- ابزار پژوهش
باتوجه به اینکه هدف پژوهش حاضر آن است که با تحلیل واحدهای گوناگون کتاب مطالعات اجتماعی (پنجم و ششم) دوره ابتدایی، میزان کاربرد مولفه¬های فرهنگ کار در شکل¬گیری محتوای کتاب¬های نامبرده مورد سنجش واقع گردد؛ لذا به منظور گردآوری اطلاعات از روش کتابخانه¬ای و با استفاده از منابعی همچون کتاب¬ها، مقالات و منابع اینترنتی موجود در این زمینه و نیز از چک لیست مولفه¬های کار استفاده شده است. روش اجرای این پژوهش بدین صورت است که محقق با مطالعه دقیق و موشکافانه، تعاریف مربوط به هریک از مولفه¬های فرهنگ کار، تجزیه هریک از این مولفه¬ها به نشانگرهای عملی، از لحاظ تشخیص اینکه هریک از واحدهای محتوا در کدام یک از طبقه¬های کاربرد مولفه¬های فرهنگ کار قرار گیرند، سعی نموده است تمام شرایط عملیاتی تحلیل محتوا را رعایت کند.
   
جدول 1) چک لیست مولفه‌های فرهنگ کار
...............................................................................

5- تجزیه و تحلیل داده‌ها
در این قسمت به توصيف داده‌¬هاي مستخرج از پرسشنامه¬های معکوس پرداخته شده است. پاسخ¬‌هاي جمع¬آوري شده، به صورت جداول توصيفي تنظيم شده¬¬اند. اين جداول حاوي اطلاعاتي نظير فراواني، درصد و درصد فراوانی تجمعی مي¬باشند. در این تحقیق مولفه¬های فرهنگ کار در کتاب درسی مطالعات اجتماعی پایه پنجم و ششم دوره ابتدایی مورد تحلیل محتوا قرار گرفته¬اند؛ لذا به تفکیک در مورد هریک از این مولفه¬ها در این کتاب¬ها نتایج توصیفی ارائه شده است که در زیر قابل مشاهده می‌¬باشد.

جدول 2) فراوانی و درصد میزان توجه به مولفه فرهنگ کار در کتاب اجتماعی پایه پنجم دوره ابتدایی برحسب هریک از درس‌ها
.......................................................................................

باتوجه به جدول بالا بیشترین میزان توجه به مولفه فرهنگ کار در کتاب اجتماعی پایه پنجم دوره ابتدایی در درس نهم با فراوانی 14 درصد (29 مورد) و کم‌ترین میزان توجه در درس چهاردهم با فراوانی 4/1 درصد (3 مورد) بوده است. همچنین، به این مولفه در درس اول و ششم و در دروس 1، 2، 3، 4 و 6 و در کلیه دروس مربوط به تاریخ هیچ توجهی نشده است.

جدول 3) فراوانی و درصد میزان توجه به مولفه فرهنگ کار در کتاب اجتماعی پایه ششم دوره ابتدایی برحسب هریک از درس‌ها
.......................................................................................

باتوجه به جدول بالا بیشترین میزان توجه به مولفه فرهنگ کار در کتاب اجتماعی پایه ششم دوره ابتدایی در درس پانزدهم با فراوانی 3/7 درصد (18 مورد) و کمترین میزان توجه در درس هفدهم با فراوانی 8/0 درصد (2 مورد) بوده است. همچنین، در درس بیست و دوم به این مولفه پرداخته نشده است.

جدول 4) توزیع فراوانی مولفه‌های فرهنگ کار در کتاب مطالعات اجتماعی (5 و 6) دوره ابتدایی برحسب نوع محتوای درس‌ها
..................................................................................... 

باتوجه به جدول بالا بیشترین میزان توجه به مولفه فرهنگ کار در کتاب اجتماعی پایه پنجم دورو ابتدایی در قالب متن و با فراوانی 5/29 درصد (61 مورد) صورت گرفته است و کمترین میزان توجه در قالب گفتگو در کلاس با فراوانی 4/3 درصد (7 مورد) بوده است.

جدول 5) فراوانی و درصد میزان توجه به مولفه فرهنگ کار در کتاب اجتماعی پایه ششم ابتدایی برحسب نوع محتوای درس‌ها
.................................................................................

باتوجه به جدول بالا بیشترین میزان توجه به مولفه فرهنگ کار در کتاب اجتماعی پایه ششم دوره ابتدایی در قالب متن و با فراوانی 1/30 درصد (74 مورد) صورت گرفته است و کمترین میزان توجه در قالب کاربرگه با فراوانی 4/15 درصد (38 مورد) بوده است.

جدول 6) فراوانی میزان توجه به مولفه فرهنگ کار در کتاب اجتماعی پایه پنجم دوره ابتدایی برحسب نوع محتوای درس‌ها
.....................................................................................

باتوجه به جدول بالا بیشترین میزان توجه به زیرمولفه احساس مسئولیت در کار از مولفه‌های فرهنگ کار در کتاب اجتماعی پایه پنجم دوره ابتدایی صورت گرفته است و کمترین میزان توجه به زیرمولفه نگرش مثبت در کار بوده است.

نمودار 1) توجه به مولفه فرهنگ کار در کتاب اجتماعی پایه پنجم دوره ابتدایی برحسب نوع محتوای درس‌ها
..................................................................................
 
بیشترین میزان توجه در قالب متن و کمترین میزان توجه در قالب گفتگو در کلاس به مولفه‌های فرهنگ کار در کتاب اجتماعی پایه پنجم دورو ابتدایی صورت گرفته است.
جدول 7) فراوانی میزان توجه به مولفه فرهنگ کار در کتاب اجتماعی پایه ششم دورو ابتدایی برحسب نوع محتوای درس‌ها
..................................................................................

باتوجه به جدول بالا بیشترین میزان توجه به زیرمولفه احساس مسئولیت در کار از مولفه‌های فرهنگ کار در کتاب اجتماعی پایه ششم دوره ابتدایی صورت گرفته است و کمترین میزان توجه به زیرمولفه خیرخواهی در کار بوده است.

نمودار 2) نمودار میله‌ای توجه به مولفه فرهنگ کار در کتاب اجتماعی پایه ششم دوره ابتدایی برحسب نوع محتوای درس‌ها
.....................................................................................
 
بیشترین میزان توجه در قالب متن و کمترین میزان توجه در قالب کاربرگه به مولفه‌های فرهنگ کار در کتاب اجتماعی پایه ششم دوره ابتدایی صورت گرفته است.
سوال اصلی پژوهش: بکارگیری مولفه‌های فرهنگ کار در کتاب درسی مطالعات اجتماعی پایه پنجم و ششم دوره ابتدایی تا چه میزان می‌باشد؟

جدول 8) میزان توجه به مولفه‌های فرهنگ کار در کتاب درسی مطالعات اجتماعی (پنجم و ششم) دوره ابتدایی
................................................................................

بیشترین میزان توجه به مولفه¬‌های فرهنگ کار در کتاب اجتماعی پایه پنجم دوره ابتدایی به ترتیب برابر با  احساس مسئولیت در کار با فراوانی 42 مورد که 3/20 درصد از مولفه¬‌های کل کتاب را تشکیل می¬دهد و پس از آن جدیت و تلاش در کار با فراوانی 8/19 درصد (41 مورد)، رعایت نظم در کار با فراوانی 9/16 درصد (35 مورد)، وجدان کاری در کار با فراوانی 30 درصد (5/14 مورد)، همکاری و همدلی در کار با فراوانی 13 درصد (27 مورد)، خیرخواهی در کار با فراوانی 3/6 درصد (13 مورد)، ارزش¬های اخلاقی در کار با فراوانی 8/5 درصد (12 مورد) و در نهایت نگرش مثبت در کار با فراوانی 4/3 درصد (7 مورد) می-‌باشد.
بیشترین میزان توجه به مولفه‌های فرهنگ کار در کتاب اجتماعی پایه ششم دوره ابتدایی به ترتیب برابر با  احساس مسئولیت در کار با فراوانی 64 مورد که 26 درصد از مولفه¬‌های کل کتاب را تشکیل می¬‌دهد و پس از آن همکاری و همدلی در کار با فراوانی 3/20 درصد (50 مورد)، رعایت نظم در کار و جدیت و تلاش در کار هرکدام با فراوانی 15 درصد (37 مورد)، ارزش¬های اخلاقی در کار با فراوانی 9/6 درصد (17 مورد)، نگرش مثبت در کار با فراوانی 1/6 درصد (15 مورد)، وجدان کاری در کار با فراوانی 7/5 درصد (14 مورد) و در نهایت خیرخواهی در کار با فراوانی 9/4 درصد (12 مورد) می¬‌باشد.

نمودار 3) نمودار میله‌ای توجه به مولفه فرهنگ کار در کتاب اجتماعی پایه پنجم دوره ابتدایی
.................................................................................
 
بیشترین میزان توجه به مولفه¬‌های فرهنگ کار در کتاب اجتماعی پایه پنجم ابتدایی به ترتیب برابر با  احساس مسئولیت در کار و پس از آن جدیت و تلاش در کار، رعایت نظم در کار، وجدان کاری در کار، همکاری و همدلی در کار، خیرخواهی در کار، ارزش¬های اخلاقی در کار و در نهایت نگرش مثبت در کار می¬‌باشد.

نمودار4) نمودار میله‌ای توجه به مولفه فرهنگ کار در کتاب اجتماعی پایه ششم دوره ابتدایی
..........................................................................
 
بیشترین میزان توجه به مولفه‌¬های فرهنگ کار در کتاب اجتماعی پایه ششم دوره ابتدایی به ترتیب برابر با  احساس مسئولیت در کار و پس از آن همکاری و همدلی در کار، رعایت نظم در کار، جدیت و تلاش در کار، ارزش¬های اخلاقی در کار، نگرش مثبت در کار، وجدان کاری در کار و در نهایت خیرخواهی در کار می¬‌باشد.

نتیجه‌گیری
به گواه نظرات صاحب¬نظران و كارشناسان علمي، آنچه كه موجب برقراري ارتباط ميان لايه¬هاي مختلف پيشرفت است، اقتصاد دانش محور بوده و هم چون زنجيري اين حلقه¬هاي رشد و توسعه را در هم مي-آميزد. لذا اين خود دليلي است محكم و آشكار براي توجيه التزام و اهميت سرلوحه قرار دادن فرمان¬هاي اقتصادي براي همه ملتي كه در چارچوب اين حكومت اسلامي به دنبال دستيابي به كمال انساني هستند. آموزش و پرورش نيز در راستاي سياست¬هاي سند چشم¬انداز بايد روحيه كار و توليد و نيز افتخار به ايراني بودن را از كودكي در دانش آموزان اين مرز و بوم تقويت كند تا نسل آينده، نسلي پر تلاش و توليد كننده تربيت شود.
پژوهش حاضر با هدف بررسي مولفه¬هاي فرهنگ كار كتب مطالعات اجتماعی پايه پنجم و ششم دوره ابتدایی، انجام شده است و ميزان توجه به مولفه¬هاي فرهنگ كار، مورد بررسي قرار گفت. مولفه¬هاي فرهنگ كار كه در اين پژوهش مورد بررسي قرار گرفته¬اند شامل همكاري و همدلي در كار، احساس مسئوليت در كار، رعايت نظم در انجام كار، جديت و تلاش در كار، نگرش مثبت به كار توجه به ارزش¬هاي اخلاقي در كار، وجدان كاري بالا و خيرخواهي در كار مي¬باشد.
یافته¬های حاصل از بررسی نشان می¬هد که در کتاب مطالعات اجتماعی پایه پنجم بیشترین فراوانی به مولفه احساس مسئولیت در کار و کمترین فراوانی به مولفه نگرش مثبت در کار تعلق گرفته است. در کتاب مطالعات اجتماعی پایه ششم بیشترین فراوانی به مولفه احساس مسئولیت در کار و کمترین فراوانی به مولفه خیرخواهی در کار تخصیص یافته است. این یافته از لحاظ توجه کتاب درسی مطالعات اجتماعی به مولفه¬های فرهنگ کار با نتایج پژوهش¬های بشير (1390)، جعفری (1388)، جوانمردي (1388)، سبحاني¬نژاد و همکار (1384) همسویی و همخوانی دارد.
در تبيين اين يافته مي¬توان چنین گفت که در کتاب¬های پایه پنجم و ششم مطالعات اجتماعی دوره ابتدایی به صورت متقارن و یکنواخت به مولفه¬های فرهنگ کار توجه نشده است؛ بطوریکه در برخی از آنها به مولفه احساس مسئولیت در کار بیشترین توجه و به مولفه نگرش مثبت در کار یا خیرخواهی در کار کمترین توجه صورت گرفته است. فرهنگ کار متشکل از عوامل متعددی است که توجه مطلوب به هریک از آنها در کتاب¬های درسی می¬تواند دانش آموزان آینده¬ساز کشور را به صورت افرادی کارآمد و موثر در شغل و حرفه خود تبدیل نماید. بنابراین، ضرورت توجه همه¬جانبه به تمامی مولفه¬های فرهنگ کار در کتاب¬های مطالعات اجتماعی دوره ابتدایی ضروری می¬نماید، زیرا غفلت از آن ضايعات جبران¬ناپذيري بر كار و توليد کشور در آینده خواهد گذاشت.

پیشنهادات
به استناد نتایج به دست آمده از این پژوهش می¬توان به برنامه¬ریزان درسی و مولفان کتاب¬های درسی و سایر دست¬اندرکاران ذیربط پیشنهادهای زیر را ارائه نمود:
1) باتوجه به آنکه در کتاب¬های مطالعات اجتماعی مورد مطالعه در تحقیق حاضر به مولفه¬های نگرش مثبت در کار، ارزش¬های اخلاقی در کار، وجدان کاری و خیرخواهی در کار کمتر از مولفه¬های همکاری و همدلی، احساس مسئولیت در کار، رعایت نظم و جدیت و تلاش در کار توجه شده است، پیشنهاد می‌شود تا برنامه¬ریزان درسی به مولفه¬های مذکور که بعد اخلاقیات در کار را تشکیل می¬دهند، توجه بیشتری مبذول نمایند.
2) ترویج فرهنگ مناسب در هر زمینه¬ای می¬تواند به بهبود شرایط در آن زمینه کمک نماید. لذا فرهنگ-سازی در مورد کار از طریق آموزش¬های دوران مدرسه و محتوای کتاب¬های درسی بعنوان مهمترین منبع آموزشیِ در اختیار همه دانش آموزان در سراسر کشور می¬تواند به تربیت افرادی مسئول، منظم و علاقه¬مند به پیشرفت کشور خود کمک شایان توجهی نماید.    
 3) برای بهبود وضعیت شغلی در جامعه، بهتر است کارگاه¬های آموزشی برای معلمان درخصوص توجه و آگاهی بیشتر آنها به این مولفه¬ها برگزار شود تا بتوانند با آموزش دادن به دانش آموزان زمینه توسعه همه-جانبه در کشور را فراهم کنند. توصیه می¬شود به بررسی این مولفه¬ها در کتب درسی دوره¬های بالاتر تحصیلی به خصوص دبیرستان هم توجه شود چراکه در این دوره دانش آموزان آماده ورود به بازارکار می-باشند.
4) توصیه می‌شود به دلیل جایگاه بسیار مهم فرهنگ کار در جامعه، به بررسی زمینه¬های دیگر تاثیرگذار بر ارتقاء فرهنگ کار نظیر خانواده صدا و سیما، فضای مجازی بپردازند.