1- افلاطونی، نازنین (1387)، بازی¬های دبستانی و ورزش، تهران: انتشارات بامداد کتاب.
2- الیزابت هارتلی، بروئر (1390)، ایجاد انگیزه در کودکان، مترجم: احمد ناهیدی، تهران: انتشارات جوانه رشد.
3- انصاری، سجاد (1400)، «نقش بازی¬های آموزشی در افزایش یادگیری دانش آموزان»، مجله دستاوردهای نوین در مطالعات علوم انسانی، س 4، ش 38.
4- اولین، شارپ (1389)، تفکر، بازی کودک است، مترجم: قاسم قاضی و نعمت کدیور، تهران: انتشارات آینده درخشان.
5- باربارا، شر (1400)، بازی¬های شاد کودکانه (برای افزایش توجه و تمرکز)، مترجم: پرندیس پورصمیمی، تهران: انتشارات آرایان.
6- باربارا، شر (1400)، بازی¬های شاد کودکانه (برای ارتقا سطح هوش)، مترجم: آزیتا نجات مهر، تهران: انتشارات آرایان.
7- تبریزی، مصطفی و حجه فروش، وحیده (1398)، رازهایی برای داشتن کودک شاد، تهران: انتشارات فراوان.
8- دهخدا، علی اکبر (1363)، لغت¬نامه دهخدا، تهران: انتشارات سپهر.
9- سبزه، بتول (1400)، «تأثیر بازی¬ها و اسباب بازی سازمان نیافته بر یادگیری و رشد کودکان»، مجله رشد آموزش پیش دبستانی، ش 46).
10- سعادتمند، زهره و سرلک، ناهید (1394)، برنامه درسی آموزش و پرورش پیش از دبستان، تهران: انتشارات اندیشه گویا.
11- صفاری، شهرزاد و دیگران (1400)، «ارائه مدل مفهومی آموزش مبتنی بر بازی با تأکید بر مهارت¬آموزی»، مجله علوم تربیتی، ش 113.
12- عبداله زاده، زهره و باقری، سارا (1397)، «بررسی ارتباط میان نوع بازیگر و سبک‌های یادگیری در طراحی بازی‌پردازی (گیمیفیکیشن)، مجله ایرانی مطالعات مدیریت دانشگاه تهران، دوره 11، ش 3.
13- فراهانی، فاطمه و بیطرف، مینا (1397)، «بررسی راهکارهای توسعه آموزش‌های فرهنگی از طریق بازی‌های رایان‌های با تأکید بر گیمیفیکیشن»، فصلنامه تحقیقات فرهنگی ایران، ش 7.
14- قلی‌پور، آریان و ابویی اردکان، ندا (1397)، «بررسی مدل‌های ذهنی مدیران در تفکر استراتژیک»، نشریه مدیریت بازرگانی دانشگاه تهران، ش 10.
15- کارن، کوئین (1395)، آماده¬سازی کودکان برای ورود به پیش دبستان و دبستان، مترجم: احمد عابدی و مائده حسام، تهران: انتشارات نوشته.
16- مالمیر، لاله و دیگران (1385)، فعالیت¬های یاددهی- یادگیری برنامه درسی برای دوره پیش دبستان، تهران: انتشارات توکا.
17- مطلق‌زاده، رویا (1346)، وسایل بازی کودکان، تهران: انتشارات کتابخانه مرکزی و مرکز اسناد دانشگاه الزهرا (س).
18- نبوی، محمد و ذکایی، محمود (1387)، بازی در مدرسه، تهران: انتشارات دانشگاه تهران.
19- نراقی، مریم و همکاران (1400)، روانشناسی و آموزش کودکان استثنائی، تهران: انتشارات ارسباران.

مقدمه
نهاد فرهنگ اجتماعی جامعه امروز، ضرورت توجه و اهمیت به بازی کودکان و نوجوانان را که از هر لحاظ مورد توجه معلمان و والدین است، برمبنای تربیت از طریق حرکت، ایجاب می¬کند. از این¬رو بازی کودکان و نوجوانان امری بسیار ضروری است که در نهاد فرهنگ اجتماعی هر جامعه از هر لحاظ مورد توجه مادران و پدران است. در واقع مدرسه خانه اصلی کودک است و بازی¬هایی که در این پژوهش معرفی شده، باتوجه به نیازهای اساسی کودکان می¬باشد. کودک در بازی دوست دارد به هر طریقی که ممکن است خود را بشناسد و خودشناسی را سرلوحه شادی و تفریح¬اش می¬داند. او دوست دارد به هر طریق که بتواند خلاقیت و ابتکار و نوآوری خود را نشان دهد. کودک حس مسئولیت را در بازی¬های گروهی درک می¬کند. بوسیله بازی در مدرسه است که کودک به دنیای شیرین خود با دید بهتری می¬نگرد. کودک می¬تواند از طریق بازی؛ راستی، درستی، صداقت، همفکری، دوستی و مهربانی و کمک به همسالان خود را بیاموزد و آنها را به دیگران انتقال دهد. در واقع می¬توان بیان نمود که بازی اساس تعلیم و تربیت کودک است. جان دیویی معتقد بود که کودک در تعلیم و تربیت «هسته مرکزی» است. وی با بازی به شخصیت ذاتی کودکان پی می¬برد.
زندگی شهری و به تبع آن ویژگی¬های خاصی که ما لحظه به لحظه با آن روبرو هستیم و ناگزیر از استحکام و تثبیت چنین محدودیت¬هایی است. نتیجه این است که فرزندان ما امکان بکار انداختن قوای گوناگون هستی خود را ندارند. زندگی شهری تنها بازی¬هایی که کودک را ساکت و مشغول نگاه دارد به ارمغان آورده است. مانند بازی با کامپیوتر، سرگرمی¬هایی چون گوش فرا دادن به رادیو و تماشای تلویزیون و در یک کلمه بازی¬هایی که کودک ناچار بطور نشسته باید انجام دهد و در نهایت، تمرکز به تفکر وی دارد. باتوجه به اینکه بازی¬ها ابزاری برای کسب تجربیات کودکان هستند و از طریق بازی¬ها کودکان می¬توانند به حل مسائلی که با آن روبرو می¬شوند دست یابند و در بزرگسالی نیز با مشکلات دست و پنجه نرم کنند. در حقیقت بازی کردن برای کودک مانند نفس کشیدن امری طبیعی و از ضروریات رشد محسوب می¬شود.

1- مفاهیم‌شناسی
1-1- تعریف لغوی بازی
بازی در لغت¬نامه دهخدا اینگونه آمده است: «هر کاری که مایه سرگرمی باشد. رفتار کودکانه و غیرجدی برای سرگرمی، کار تفریحی» (دهخدا، 1363: 2145).
2-1- تعریف مفهومی بازی
به هرگونه فعالیت جسمی و حرکتی یا ذهنی هدف¬دار گفته می¬شود که بصورت فردی یا گروهی انجام می-پذیرد و موجب کسب لذت و اقناع کودک می¬شود. در واقع فعالیتی که با میل و اختیار و باهدف سرگرمی و تفریح در اوقات فراغت انجام می¬شود، بازی نام دارد. بنابراین تعریف، بازی دارای ویژگی¬های زیر است:
- بازی، فعالیتی اختیاری است. کودک می¬تواند آن را به دلخواه خود رها کند و به فعالیت دیگری بپردازد.
- بازی برای کودک خوشایند، لذت بخش و سرگرم کننده است.
- بازی کودک  سازماندهی، ساعت کار و وقت معین  ندارد.
- در بازی از کشمکش و پرخاش خبری نیست.
3-1- تعاریف بازی از دیدگاه صاحب‌نظران
- جان دیویی معتقد است که بازی فعالیت¬هایی است که آگاهانه و به قصد حصول نتیجه انجام نمی¬شود.
- به اعتقاد ژان پیاژه؛ بازی یعنی یکی ساختن واقعیت با خود.
- از نظر گروس؛ بازی تمرینی غریزی و بی¬هدف از اعمالی که در زندگی آینده نقش اساسی دارند.
- سی شور معتقد است که بازی آزادانه ابراز وجود کردن برای کسب لذت مترتب بر آن است (باربارا، 1400: 134).
4-1- بازی کودکان از نظر دانشمندان
در طول زمان دانشمندان نظریه¬های گوناگونی در ارتباط با بازی کودکان مطرح کرده¬اند که به برخی از آنها اشاره می¬کنیم:
- سقراط، معتقد است که پرداختن به بازی و فعالیت¬های بدنی در سنین کودکی و نوجوانی برای تندرستی آدمی در سال¬های پیری از اهمیت ویژه¬ای برخوردار است.
- فروبل، معتقد است که زندگی کودک باید طبق روال طبیعی جریان یابد و هرگونه دخل و تصرف در این مسیر طبیعی باعث مشکلات بعدی خواهد شد. چنین کودکی خود به خود در مسیر خواسته¬ها و علایق خود حرکت کرده و مسائل را فرا می¬گیرد. برای کمک به این رشد، فراهم ساختن هرچه طبیعی¬تر امکانات زندگی تنها وسیله مثبت و با ارزش است. با بازی کودک می¬تواند یاد بگیرد، کشف کند، کنجکاوی¬هایش را ارضا نماید.
- روسو معتقد است که کودک از طریق حواس مطالب را در می¬یابد. از این¬رو استفاده از کارهای دستی را برای کودکان امری ضروری می¬دانست. به نظر او دست¬های کودک، اولین وسیله تجسس است و باید در تقویت حواس کودک کوشا بود و بدن او را پرورش داد تا هرچه بیشتر بتواند خود را با شرایط محیط وفق دهد.
- فروید؛ بازی را فعالیت تخلیه¬ای می¬داند، فعالیتی که کودکان را با موقعیت¬های دشوار آشنا می¬کند. کودک با موفقیت خیالی که در بازی دارد در قالب بزرگسالان در می¬آید و به تجربه¬هایی دست پیدا می¬کند و از این طریق می¬تواند در برابر واقعیت¬های حیات مقاومت ¬کند (سعادتمند و سرلک، 1394: 56).
- از نظر پیاژه بازی راهی است برای دسترسی به جهان بیرون و لمس آن بگونه¬ای که با وضع کنونی فرد مطابقت داشته باشد (باربارا، 1400: 32).

2- نقش و اهمیت بازی در کودکان
بازی بعنوان فرایندی بسیار مهم در رشد و نمو کودک از بدو تولد تا سنین بالاتر در رشد و تکامل قوای ذهنی و جسمی او کمک بسزایی خواهد داشت و او را فردی خود ساخته و مفید بار می¬آورد. کودک در دو سه ماه اول زندگی برای برقراری ارتباط با محیط، فعالیت چشمگیری از خود بروز می¬دهد، ولی پس از گذشت زمان کوتاهی به سرعت پیشرفت می¬کند و در حدود شش ماهگی با وسایل مختلفی که در دسترس او قرار می¬گیرد به بازی شیرین خودش ادامه می¬دهد. در پیشرفت رشد کودکان از بدو تولد تا مرحله بلوغ تغییرات خاصی وجود دارد. در مورد رشد قوای ذهنی و ایجاد خصوصیات اجتماعی نیز این مساله صادق است. بنابراین توجه و آشنایی معلمان در بازی¬های مختلف با تغییرات جسمی و ذهنی و عاطفی و اجتماعی کودکان در سنین مختلف بسیار مهم است (تبریزی و حجه فروش، 1398: 51).
کودکان در سنین قبل از دبستان از لحاظ اجتماعی، به بزرگترهای خود بسیار وابسته¬اند و رفتار و کردار والدین پیوسته مورد توجه و الگوی آنان است. در این مرحله اعتماد به نفس و اطاعت در کودکان ایجاد می¬شود. کودک همیشه بازی با دیگران یعنی والدین، برادران، خواهران و همسایگان را دوست داشته و از آن لذت می¬برد. بخصوص انضباط همراه با آزادی بوسیله راهنماهای بزرگترها را مدنظر قرار می¬دهند. کودک در این مقطع سنی از حقوق دارایی خود کاملا نگهداری و مواظبت می¬کند، ضمن آنکه به دارایی و حقوق کودکان دیگر طمع کرده و گاه به آن تجاوز می¬کند. از طریق بازی و فعالیت، شادی و نشاط کودکان، بویژه با همسالان و والدین دو چندان می¬شود و رضایت خاطر آنها موجب پیشرفت شده و فضای بسیار سالمی را ایجاد می¬کند (فراهانی و بیطرف، 1397: 102).
بسیاری از فعالیت¬هایی  که حول محور بازی با کودکان است سبب ساختن پیوندهای محکم بین فرزند و والدین می¬شود. این بازی¬ها باعث می¬شود که والدین متوجه استعدادهای منحصر به فرد هر کودک را بشناسد. همچنین بازی با کودکان باعث کاهش استرس والدین می¬گردد. بازی به والدین اجازه می¬دهد تا از منحصر به فرد بودن هر کودک قدردانی کنند. بازی کردن با فرزندانتان می¬تواند کاهش دهنده استرس باشد. خندیدن و آرامش برای سلامتی خودتان و همچنین فرزندانتان بسیار مهم است.
والدین اولین و محبوب¬ترین همبازی کودکان هستند. از همان ابتدای زندگی فرزندتان مشغول بازی با شما است، بعنوان مثال حرکات چهره مادر در هنگام عوض نمودن پوشک و تغییرات چهره والدین در هنگام رویارویی با کودک همگی برای کودک نوعی بازی محسوب می¬شود. در ذکر فواید اهمیت بازی در کودکان مهم است بدانیم که کودک هنگام بازی با والدین با الگوبرداری از رفتارهای آنها مهارت¬های اجتماعی را فرا می¬گیرند.
بازی به کودکان اجازه می¬دهد تا قدرت تخیل، مهارت، توانایی جسمی، شناختی و عاطفی خود را رشد دهند. بازی برای رشد کامل مغز مهم است. کودکان از طریق بازی می¬توانند در سنین بسیار پایین با دنیای اطراف خود تعامل نمایند. بازی به آنها اجازه می¬دهد تا چیزهای جدید را با سرعت خاص خود کشف کنند، توانایی خود را در زمینه توانایی¬های بدنی افزایش دهد، مهارت¬های جدید بیاموزند و کارها را به روش خودشان پیش ببرند. در حین بازی با دیگران، کودکان مهارت¬های رهبری را با هدایت فعالیت¬ها و یا با پیروی از رهبر گروه یاد می¬گیرند.

3- انطباق اجتماعی و روش تقویت آن
کودکان در این مرحله از طریق بازی، انطباق اجتماعی را بتدریج به دست می¬آورند، اولین قدم آن با ایستادن کودک در محوطه بازی و تماشای اطفالی که در محوطه مدرسه مشغول بازی هستند، برداشته می¬شود. بچه¬ها کم کم به شرکت در بازی¬هایی مانند راه رفتن دسته جمعی، دویدن در دایره یا روی خط مستقیم یه به راست و چپ و دویدن تشویق شده و شرکت می¬کنند و بدین ترتیب و با سایر بچه¬ها آشنا می¬شوند. در این مرحله بازی¬ها پرمعنی و کامل¬تر می¬گردد، رعایت نوبت و انضباط از دیدگاه اجتماعی بسیار موثر و مفید است، بخصوص رعایت حقوق دیگران، اساس انطباق اجتماعی را تشکیل می¬دهد.
کودکان شش ساله باید هنگام ورود به مدرسه انضباط را بیاموزند معلمان مقررات و دستورات لازم را باید به شاگردان گوشزد کنند و در کلیه فعالیت¬های مدرسه و زمین بازی ضمن تشویق و مراقبت یار و مددکار بچه¬ها باشند و قوانین را به آرامی و با محبت آنان بیاموزند، در بازی¬ها در صورت مشاهده دعوا و زد و خورد بازی را متوقف و اهداف را به آنها گوشزد کنند. البته کودکان در 7 سالگی کم کم به مقررات و نظم و انضباط مدرسه آشنا می¬شوند و اختلاف خود را با یکدیگر حل و فصل خواهند کرد (قلی¬پور و ابویی اردکان، 1397: 10).

4- ارزش بازی
بازی از ارزش خاصی برخوردار است. و باید مورد توجه والدین و مربیان قرار گیرد کودک از هنگام تولد تا بزرگسالی رو به رشد و تکامل است. پدران، مادران و معلمان باید در صورت امکان در هر بازی شریک و یار بچه¬های خود باشند تا بازی برای آنها ارزشمند و شیرین تلقی شود. به گفته میلی چاپ بازی به کودک کمک می¬کند که به یک انسان تبدیل شود و برای رسیدن به این مرتبه و کسب ویژگی¬های شخصیتی مطلوب، باید تعادلی بین بازی و کار کودک برقرار شود. وقتی کودک از بازی کردن خسته شود و می¬پرسد: حالا چکار کنم؟ هنگام پرداختن به کار فرارسیده است. بازی در حقیقت در رشد و تکامل کودک تأثیر بسزایی دارد و او را هر روز به زندگی شیرین¬تری نزدیک می¬کند. بدون ترديد مى‌توان گفت که بازى بهترين شکل فعاليت طبيعى هر کودک محسوب مى‌شود و در زندگى کودک اهميتى ويژه دارد. بازي، براى هر کودک در حال رشد، از ارزش‌هاى مختلفى برخوردار است. همه نظريه‌پردازان، صرف‌نظر از گرايش‌هاى گوناگونى که دارند، بر اين عقيده‌ هستند که بازى در رشد و تکامل کودک نقشى مهم ايفاء مى‌کند. روانکاوان معتقد هستند که بازى براى غلبه بر آسيب‌ها يا ناراحتى‌هاى عاطفى ضرورى است. روانشناسان اجتماعى اعتقاد دارند که بازى براى تسلط بر خود و يادگيرى شيوه‌هاى زندگى کردن با تجربه‌هاى معمول روزانه ضرورت دارد. ساخت‌گراها بر اين باور هستند که بازى براى رشد و نمو شناخت لازم است. و تکوين‌گراها مى‌گويند بازى در همه فرهنگ‌هاى دنيا براى ارتقاء کفايت‌ها و اجتماعى کردن کارکردها امرى ضرورى است. ارزش‌هاى بازى عبارتند از: ارزش جسماني، ارزش اجتماعي، ارزش اخلاقي، ارزش عقلانى و ارزش درماني.
1-4- ارزش‌های اجتماعی بازی
انسان، بعنوان موجودى اجتماعي، نياز دارد که به گروهى تعلق داشته باشد و خود را بخشى از آن بداند. انسان با بازى کردن نخستين گام‌ها را براى اجتماعى شدن برمى‌دارد. کودک، بوسيله بازي، مفاهيم همکاري، پيروزي، شکست، هم‌چشمى و برترى¬طلبي، رقابت و ايجاد رابطه انسانى و دوستانه را ياد مى‌گيرد، همچنين مى‌آموزد که چگونه در استفاده از وسايل بازى با ديگران سهيم شود و از اين طريق حس تعاون و احترام به ديگران را در خود رشد مى‌دهد. براى مثال، کودکى که براى نخستين‌بار سوار تاب مى‌شود بسيار خودخواهانه برخورد مى‌کند. ولى به مرور ياد مى‌گيرد که ديگر کودکان نيز مشتاقانه انتظار مى‌کشند. کودک، با بزرگتر شدن، اين اصل را مى‌پذيرد که شرط اساسى بازى با ديگران همکارى است. در حدود سه سالگى به کودکان ديگر و بازى با آنان علاقه‌مند مى‌شود و به‌تدريج آمادگى پيدا مى‌کند که حقوق ديگران را درک کند. وقتى کودک به اين مرحله رسيد، زمان براى آشنائى و سپس آموختن بازى‌هاى گروهى فرا مى‌رسد. روح فرمانبردارى از مقررات وضع شده در بازى‌ها کودک را به فرمانبردارى از مقررات اجتماعى عادت مى‌دهد و قدرت سازماندهى، مديريت و سلسله مراتب را به او مى‌آموزد. بنابراين، بازى تجربه‌هایى غنى در اختيار بچه‌ها مى‌گذارد؛ تجربه‌هایى که بچه‌ها به آنها نياز دارند تا مهارت‌هاى اجتماعى را فراگيرند، تحريم و سلطه‌گرى را بکار برند و در قدرت، مکان زيست و عقيده با ديگران شريک شوند.
در کتاب روانشناسی بازی احمدوند چنین آمده است که: کودک در خلال بازی به کشف محیط اطراف خود می¬پردازد و از طریق بازی نخستین گام¬ها را برای اجتماعی شدن بر می¬دارد. همکاری با گروه را فرا می¬گیرد و بر کیفیت تأثیرگذاری بر دیگران و تأثیرپذیری وقوف می¬یابد. کودکان از طریق بازی یاد می¬گیرند که چطور می¬توانند مورد پذیرش افراد گروه واقع شوند و به میزان توانایی¬های لازم برای موفقیت در گروه پی می¬برند و همچنین بر چگونگی استفاده از توانایی¬های دیگران برای رفع نیازهای خود آگاه می¬شوند. در نهایت می¬توان بیان نمود که بازی موجب رشد جنبه اجتماعی شخصیت کودک می¬شود.
2-4- ارزش‌های اخلاقی بازی
بازی در پیشرفت رشد فضائل اخلاقی کودکان و نونهالان تأثیر بسزایی دارد، زیرا که کودکان رفتار و ارزش-های اخلاقی را در حین بازی با یکدیگر گرفته و به آن خوی می¬گیرند، و رفتارهای بد و خوب را در بازی ضمن تجربه از هم تشخیص داده و بدان عمل می¬کنند. باید توجه داشت که کودکان و نوجوانان فضائل اخلاقی را در مدرسه و محیط اطراف و حتی در منزل فرا می¬گیرند. رعایت نوبت و احترام در بازی، همانا یکی از صفات بارز اخلاقی است که کودکان باید در زمین ورزش بیاموزند و فردا در اجتماع آن را بکار گیرند. بازى يکى از مهمترين عوامل در تربيت اخلاقى کودک به‌شمار مى‌آيد. کودک در خانه و مدرسه ياد مى‌گيرد که چه چيز خوب و چه چيز بد است، ولى تثبيت معيارهاى اخلاقى در اين دو محل هرگز به اندازه بازى قوى نيست.
کودک درمى‌يابد که اگر بخواهد در بازى پذيرفته شود، بايد درستکار، با حقيقت، مسلط به خود، عادل، صادق، وفادار، مسئوليت‌پذير و داراى رفتارى پذيرفتنى باشد. اگر خواسته باشد در گروه حاشا کند، جِر بزند، و به حساب خود، کلاه سر ديگران بگذارد. همبازى‌ها خيلى زود او را طرد خواهند کرد و جايگاهى در گروه نخواهد داشت. او در بازى کم‌کم درک مى‌کند که همبازى‌هاى او در مورد خطاهاى وى در بازي، نسبت به اعضاء خانواده خود (پدر و مادر، برادران، خواهران) کمتر شکيبا و صابر هستند. بنابراين، او ياد مى‌گيرد که اصول اخلاقى را به هنگام بازى نسبت به محيط خانه و مدرسه به‌طور کامل‌تر رعايت کند.
3-4- ارزش‌های درمانی بازی
ارزش¬های درمانی یکی دیگر از قوانین صحیح تعلیم و تربیت است که می¬توان بنحو احسن در مواقع مختلف از آن استفاده کرد. مسائل و مشکلات روانی مختلف تربیتی بوسیله بازی¬های درمانی کمک بسزایی به کودک می¬کند تا در آینده بتواند به رفع مشکلات خود از هر جهت موفق شده و به زندگی شیرین و بازی-های کودکانه خود ادامه دهد. در واقع شخصیت و منش اصلی از این طریق بدست می¬آید. و گاهی اوقات نه تنها به شادی و نشاط واقعی دست می¬یابد بلکه به یاری و مددکاری دیگران هم شتافته و بار سنگینی را از دوش دیگران بر خواهد داشت. کودک از راه بازی¬های درمانی قوای ذهنی و جسمی خود را بهتر شناخته و به رفع نواقص آن همت می¬گمارد (اولین، 1389: 90).
4-4- ارزش‌های جسمانی بازی
از آنجا که بازى اغلب با فعاليت بدنى همراه است، با رشد و تربيت اندام بچه‌ها و مهارت‌هاى جنبشى مناسب و آمادگى بدنى آنان ارتباطى نزديک دارد. بچه‌ها بدن خود را با علاقه و لذت به کارهاى جسمى وا مى‌دارند و همزمان با آن، به مهارت‌هائى مى‌رسند که آنان را قادر مى‌سازد تا از نظر بدنى احساس اطمينان، ايمنى و اتکاء به نفس پيدا کنند. فعاليت‌هائى که کودک به‌عنوان بازى انجام مى‌دهد، در پرورش نيروى بدنى و حواس او تأثير فراوان دارند. کودک مى‌پرد، مى‌دود، از پله‌ها بالا و پائين مى‌رود، لى‌لى مى‌کند، خم و راست مى‌شود، مى‌نشيند و برمى‌خيزد، دوچرخه‌سوارى مى‌کند، توپ‌بازى و طناب‌بازى مى‌کند و ... در همه اين فعاليت‌‌ها عضلات و اندام‌هاى مختلف خود را به‌کار مى‌گيرد و موجبات تقويت آنها را فراهم مى‌سازد.
از نظر حسى و حرکتى مى‌توان گفت، بوسيله بازى حس بينایي، شنوایى و بساوایى کودک پرورش مى‌يابند. چشم و دست او از هماهنگى بيشتر و بهترى برخوردار مى‌گردند و عضلات انگشتان و دست و پاى او ورزيده مى‌شوند. معمولاً کودکان سالم از انرژى زيادى برخوردار هستند که بوسيله بازى آن را مصرف مى‌کنند. اگر انرژى‌هاى اضافى کودک از طريق صحيح (بازي) به مصرف نرسد و به حالت سرکوب شده در جسم کودک ذخيره شود، موجب ناآرامي، عصبانيت، بدخلقى و پرخاشگرى او مى‌شود.
احمدوند در کتاب روانشناسی بازی خود در مورد ارزش جسمانی چنین اظهارنظر می¬کند که: فعالیت¬هایی که کودک بعنوان بازی انجام می¬دهد در پرورش نیروی بدنی و حواس او تأثیر زیادی دارند. کودک می¬دود، از پله¬ها بالا و پایین می¬رود، لی لی می¬کند، نشست و برخاست می¬کند، دوچرخه¬سواری می¬کند، طناب¬بازی می¬کند و ... در تمام این فعالیت¬ها عضلات و اندام¬های مختلف خود را بکار می¬گیرد و موجبات تقویت آنها را فراهم می¬سازد.
از طرف دیگر از نظر حسی و حرکتی می¬توان گفت که از طریق بازی حس بینایی، شنوایی و لامسه کودک پرورش یافته و چشم و دست او از هماهنگی بیشتر و بهتر برخوردار شده و عضلات انگشتان دست و پای او ورزیده می¬شوند. از طریق بازی قوه خیال و تصور کودک با سرعت هرچه بیشتر پیشرفت نموده و پرورش می¬یابد و باتوجه به گذشت زمان به اوج خود می¬رسد. کودک بوسیله بازی خود را بهتر می¬شناسد، کودک در بازی سعی می¬کند که قوه خلاقیت و ابتکار خود را به وجود آورد و دنیای شیرین خود را بهتر بشناسد (عبداله¬زاده و باقری، 1397: 32).

5- تقسیم‌بندی بازی‌ها از دیدگاه دانشمندان مختلف
1-5- دیدگاه پیاژه در طبقه‌بندی بازی‌ها
پیاژه سه طبقه از بازی¬ها را به سه مرحله¬ای که برای هوش حسی، حرکتی، نمایشی و انعکاسی، در نظر می-گیرد.
انواع بازی¬ها باتوجه به دیدگاه پیاژه:
1) بازی¬های تمرینی: مراحل بازی تمرینی شامل: الف) بازی با اعضای خود؛ ب) بازی و توجه روی اشیای محیط؛ ج) بازی با محتویات اشیاء؛ د) گروه¬بندی اشیاء.
2) بازی¬های سمبلیک (نمادی): آن دسته از بازی¬هایی هستند که هر کودکی خود آن را درست کرده و به تنهایی بازی می¬کند و معمولاً در این گونه بازی¬ها مقدار زیادی تقلید و وانمودسازی وجود دارد. مراحل این بازی شامل: الف) بازی و عمل کودک روی اعضای خوب؛ ب) بازی و عمل روی دیگران؛ ج) استفاده از اشیای مشابه به جای اشیای واقعی؛ د) همانندسازی خود با دیگران؛ هـ) همانندسازی خود با اشیا؛ و) همانندسازی با حیوانات.
3) بازی¬های دارای قواعد و مقررات: این بازی معمولا در 5 تا 6 سالگی آموزش داده می¬شوند و در 11 سالگی به مرحله نهایی رشد خود می¬رسند. البته این نوع بازی¬ها می¬تواند به رشد اجتماعی کودکان کمک کند. قواعد بازی که توسط گروه صورت می¬گیرد از یک کودک به کودک دیگر انتقال می¬یابد. از این¬رو کودکان ناچارند که از قواعد معین پیروی کنند. باید توجه داشت که بازی¬های با قاعده تا آخرین زمان حیات انسانی ادامه دارد (کارن، 1395: 33).
2-5- تقسیم‌بندی بازی‌ها از دیدگاه هارلوک
هارلوک بازی¬ها را به سه دسته تقسیم کرده است:
1) بازی دلخواه و آزاد: در این نوع بازی از هیچگونه مقرراتی پیروی نمی¬کنند و کاملاً دلخواه عمل می-کنند.
2) بازی نمایشی: در بازی نمایشی از طریق زمان یا رفتار با اشیاء و موقعیت برخورد می¬شود و برای کودک کاملا جنبه نمایشی دارد.
3) بازی سازنده: با بزرگ شدن تدریجی و تفاوتی که بین تدریجی و تفاوتی که بین تخیل و واقعیت قائل می¬شوند بازی¬های تخیلی به بازی¬های سازنده تبدیل می¬شود (افلاطونی، 1387: 57).

6- بازی‌های دبستانی و رعایت اصول آنها
بازی برای کودکان بسیار ضروری است که در نهاد و فرهنگ اجتماعی هر جامعه امروزی نهفته است و از هر لحاظ مورد توجه مردم است از این¬رو بازی¬های کودکان توجه بسیار عمیق متخصصان و کارشناسان تعلیم و تربیت را به خود معطوف کرده است. در واقع مدرسه خانه اصلی کودک است و کودک بوسیله بازی به دنیای شیرین خود با دید بهتری می¬نگرد و با حرکات مختلف و شیرین¬کاری¬های جالب توجه بدن خود را در بوته آزمایش¬های گوناگون قرار می¬دهد. کودک از طریق بازی می¬تواند راستی و درستی را بیاموزد و آن را به دیگران نیز انتقال دهد. بوسیله بازی کودک صفات مردانگی و جوانمردی و از خودگذشتگی را فرا می-گیرد و بدین ترتیب هر روز بهتر می¬اندیشید و تفکرش با قوای جسمانی خود هماهنگ¬تر می¬شود و در نتیجه از بازی¬هایش لذت بیشتری می¬برد. کودک بوسیله بازی¬های مختلف می¬تواند شادی، نشاط، حس همکاری، اطاعت، خشم و بی¬اعتنایی را مشاهده کرده و با مراجعه به قوای ذهنی و جسمانی خود آنها را از یکدیگر متمایز سازد. بازی¬های دبستانی کودک را با زندگی اجتماعی و درک آداب و رسوم کشورش و آزادی و احترام به حقوق دیگران آشنا می¬سازد.
1-6- بازی‌های دبستانی
بازی¬های دبستانی باید باتوجه به قدرت جسمانی بچه¬ها و منطیق با علاقه¬مندی آنان تنظیم شود. بازی¬ها باید فرصت¬هایی را برای کودکان ایجاد کنند تا آنان ضمن تفریح به بازی¬های اجتماعی علاقه پیدا کنند و مهارت¬های جسمی خود راتقویت نمایند. در مورد بازی¬های دبستانی همواره باید توجه داشته باشند که از اشتغال کودکان کلاس¬های پایین¬تر به بازی¬های پیشرفته و سنگین کلاس¬های بالاتر جلوگیری کنند. ولی پرداختن دانش آموزان کلاس¬های بالاتر به بازی¬های ساده کلاس¬های اولیه مشکلی ایجاد نمی¬کند و معلمان بازی¬های دبستانی را باتوجه به قدرت عضلانی بچه¬ها تنظیم کنند.
بازی¬های دبستانی باید بنا به علاقه و ذوق کودک تنظیم شود تا نتایج مثبت در تقویت جسم و روح کودک داشته باشد. گاهی مربیان باید به کودک پیش دبستانی و دبستانی فرصت دهند تا خودشان درباره نوع بازی و یا تغییراتی را که می¬خواهند به بازی دهند ابراز نظر کنند. برای مثال بگویند که فضای بازی ما بیش از ده متر مربع نیست و به شاگردان اجازه دهند تا مطابق میل خود بازی مناسبی را انتخاب و اجرا کنند در این موارد تعداد گروه¬ها نباید زیاد باشد، زیرا اگر اعضای گروه زیاد باشد ابراز نظر همه آنها مشکل است. گروه¬ها را باید کوچک انتخاب کرد و فرصت اظهارنظر به همه اعضا داد (مالمیر و دیگران، 1385: 91). در چنین مواردی که ابراز نظر کودکان مورد توجه است مربی می¬تواند بازی خاصی را به آنها معرفی کند و باتوجه به وسعت میدان بازی و یا کمبود وسایل از آنها بخواهد تغییراتی را که صلاح می¬دانند به بازی بدهند و متناسب با فضا و وسیله و حتی فرصتی که دارند آن بازی را اجرا کنند.
2-6- رعایت اصول بازی
1) سرخوردن و افتادن: معلم باید همه کودکان را از نظر دویدن به جهات مختلف و تغییر جهت دادن به موقع بدون اینکه به دیگران برخورد کنند، آشنا سازد. محوطه بازی باید خالی از هرگونه اشیا و موانع خطرناک باشد.
2) جلوگیری از برخورد با دیگران: در بازی¬های گروهی و دسته جمعی احتمال برخورد کودکان با یکدیگر بسیار زیاد است و معلم باید به آنها یاد دهد که از برخورد با یکدیگر امتناع کنند و اگر بطور ناگهانی با یکدیگر مواجه شدند سعی کنند هریک از سمت راست خود رد شود و به یکدیگر برخورد نکنند.
3) استفاده از وسایل بازی مناسب: معلم باید به کودکان گوشزد کند که از وسایل بازی استفاده صحیح کنند و هیچگاه با توپ و کیسه¬های شن و طناب به سر و روی هم نزنند (نبوی و ذکایی، 1387: 13).
4) اجرای دقیق مقررات
5)توجه به میدان و فضای بازی

7- انواع بازی‌های آموزشی برای کودکان دبستان و پیش دبستانی
- بازی جسمی و بدنی؛
- بازی نمایشی؛
- بازی تقلیدی؛
- بازی نمادین؛
- بازی دستی؛
- بازی¬های سرگرم کننده؛
- بازی¬های رایانه¬ای.
1-7- بازی‌های بدنی و جسمی
در بازی بدنی، کودکان کارهای متعددی نظیر پریدن، دویدن، دوچرخه سواری انجام می¬دهند. اهداف این بازی افزایش مهارت¬های بدنی کودکان می¬باشد. بازی¬های بدنی معمولاً بیش از بازی¬های دستی به فضا نیاز دارند. فعالیت فیزیکی و حرکتی یک جنبه مهم دوران کودکی و رشد فرزند شماست. حرکات فیزیکی شامل همه بالا و پائین پریدن‌ها و دویدن در هنگام بازی یا یاد گرفتن یک مهارت جدید یا کشفیات او می‌شود. فعالیت فیزیکی از هر سنی می‌تواند آغاز شود. حتی شیرخواران هم می‌توانند فعالیت بدنی ملایمی از خود نشان دهند که به قوی شدن ماهیچه‌های آنها کمک می‌کند. بعد از آن شیرخوارها، کودکان نوپا، پیش دبستانی‌ها و کودکان دبستانی می‌توانند در بازی‌ها شرکت کنند و از فواید بازی های فیزیکی بهره‌مند شوند.
2-7- بازی‌های دستی
از قدیمی¬ترین بازی¬هاست، به ابزار مخصوص نیازمند است. هم بصورت فردی و هم بصورت گروهی انجام می¬شود. در این بازی کودک با وسایل کوچکی چون انواع جورچین و چوب¬های اندازه¬گیری سروکار دارد.
مهمترین وسیله آموزش کودک استفاده از وسایل مناسب است مانند مکعب¬های چوبی که کودک با جور کردن و دسته¬بندی کردن آنها می¬تواند با مسائل اساسی اما ساده و آسان ریاضی آشنا شود. در بازی¬های دستی هرگاه وسایل لازم را در اختیار کودک قرار دهیم می¬توانیم مستقیما به اهداف موردنظر دست یابیم (الیزابت هارتلی، 1390: 61).
3-7- بازی نمایشی
بازی نمایشی نوعی از بازی است که کودکان از طریق آن، نقش‌ها را طراحی می‌کنند، آنها را می‌پذیرند و سپس آنها را بازی می‌کنند. در این بازی، کودکان از طریق نمایش بازی کردن هنجارها را زیرپا می‌گذارند و وانمود می‌کنند که شخصیت یا چیز متفاوتی هستند. سپس آنها موقعیت‌ها و احساسات شخصیت‌هایی که بعهده گرفته‌اند را به تصویر می‌کشند. اگرچه ممکن است این نمایش برای دیگران بی‌اهمیت تلقی شود اما بازی نمایشی برای کودکان این فرصت را فراهم می‌کند که ایده‌ها، افکار و احساسات خود را در فضایی خلاقانه ابراز کنند. این امر، بخشی اساسی از فرایند یادگیری تکاملی است (انصاری، 1400).
 کودک در تقلید از بزرگترها از لباس و وسایل مخصوص آنها استفاده می¬کند مانند پسری که کت پدر را برتن کرده و یا دختر بچه¬ای که کفش پاشنه بلند مادر را پوشیده و به زحمت راه می¬رود. در این بازی کودکان نقشی را برعهده می¬گیرند که با آن آشنا هستند اما اغلب، نیروی تخیل آنها بازی را از واقعیت دور می¬کند. اگر بخواهیم بازی نمایشی از نظر آموزشی سودمند باشد مربی باید بر آن نظارت داشته باشد ولی در بازی کودکان دخالت نکند (انصاری، 1400).
4-7- بازی تقلیدی
کودک به تقلید نقش¬هایی می¬پردزاد که آنها را باور کرده است و با آنها آشنایی دارد. معمولاً بهترین شخصیت¬ها برای شروع ایفای نقش والدین، برادران، خواهران و دوستان و ... هستند. غريزه تقليد يکى از غرايز نيرومند و ريشه‌دار در انسان است. به برکت وجود همين غريزه است که کودک بسيارى از رسوم زندگي، آداب معاشرت، غذا خوردن، لباس پوشيدن، طرز سخن گفتن، اداى کلمات و جمله‌ها را از پدر و مادر و ديگر معاشران فرا مى‌گيرد و بکار مى‌بندد. انسان، در سراسر طول عمر، کم و بيش، از ديگران تقليد مى‌کند؛ اما در فاصله يک تا پنج‌سالگى از اين قوه بهره بيشترى مى‌گيرد.
کودکان تقليد را ابتدا از پدر و مادر خود آغاز مى‌کنند؛ به اين ترتيب که به تقليد اکثر فعاليت‌هاى پدر و مادر خود در خانه مى‌پردازند. پسران کارها و مشاغلى را تقليد مى‌کنند که بيشتر مربوط به مردان است و دختران علاقه‌مند هستند که فعاليت‌هاى مربوط به مادران را تکرار کنند. براى مثال، پسرها دوست دارند نقش بنا، دستفروش، مغازه‌دار، راننده، پزشک، خلبان، پليس و ... را بازى کنند، در حالیکه دخترها ذوق فراوان دارند که در نقش مادر و پرستار، کارهائى از قبيل تميز کردن خانه، آشپزي، شستشو و اتو زدن لباس‌ها و غيره را بصورت بازى انجام مى‌دهند (سبزه، 1400: 56). بازى‌هاى تقليدى در رشد کودکان نقشى مهم دارند. کودکان نيازمند فرصت‌هایى هستند تا خود را، مثل بزرگترهایى که مى‌شناسند، بيارايند و همچون آنان عمل کنند. از جمله وسايلى که امکان چنين بازى‌هایى را فراهم مى‌کند.
چيزهایى نظير لوازم خانه‌داري، عروسک‌ها، پارچه‌هاى مخصوص خياطي، ظرف‌ها، قطعات گوناگون و مکعب‌ها، انواع ماشين‌ها، هواپيما، قايق، تانک، تفنگ، ميز و صندلى کوچک که به کودک کمک مى‌کنند با فرو رفتن در نقش بزرگسالان، دنياى واقعى پيرامون خود را درک کند و براى زندگى در آن آماده شود. اينگونه بازى‌ها از سه‌سالگى به بعد مورد توجه کودکان قرار مى‌گيرند و کودک بسيارى از مسائل عاطفى و اجتماعى را بوسيله آنها مى‌آموزد (سبزه، 1400: 57).
5-7- بازی نمادین
بازى‌هاى نمادين که نقطه اوج بازى‌هاى کودکانه است، از حدود يک و نيم يا دو سالگى آغاز مى‌شود و در پنج‌سالگى به کمال خود مى‌رسد و تا هشت و نه سالگى نيز ادامه مى‌يابد. در واقع، بازى نمادى زمانى آغاز مى‌شود که کودک به‌تدريج زبان مى‌گشايد و توانائى کاربرد علائم و نمادهاى زبان را دارد. بازى‌هاى نمادي، با بازى‌هاى تقليدى و نمايشى تفاوت دارد. در بازى‌هاى تقليدى و نمايشي، کودک با استفاده از وسايل موجود به برون‌فکنى يا درون‌فکنى اميال و خواسته‌هاى خود مى‌پردازد و از اين طريق، به لذتى درونى و برونى دست مى‌يابد و خود را از قيد تنش‌ها رها مى‌سازد.
در هر دوى اين بازى‌ها (تقليدى و نمايشي) کودک سعى دارد به اشياء و وسايل واقعى موجود در محيط خود دست يابد و با آن وسايل بازى کند، اما در بسيارى از اوقات، محدوديت‌ها مانع دستيابى کودک به ابزار و وسايلى است که در بازى به آن نياز دارد. در اين مرحله است که کودک، براى حل مشکل خود، به بازى‌هاى نمادين روى مى‌آورد و عناصرى تازه‌ وارد بازى کودک مى‌شوند. واقعيت‌ها تغيير شکل مى‌يابند. اشيائى که وجود ندارند به‌وسيله اشياء ديگر به نمايش درمى‌آيند.
براى مثال، تکه چوبى را اسب خود مى‌داند؛ قوطى کبريت را در دست مى‌گيرد و آن را ماشين خود مى‌پندارد و شروع به استارت زدن، بوق زدن، ترمز گرفتن، عقب و جلو رفتن و پارک کردن مى‌کند و يا قاشق چايخورى را بعنوان هواپيما در فضا حرکت مى‌دهد بعد آن را در فرودگاه به زمين مى‌نشاند. در اين بازى‌ها کودک شيء مورد استفاده را نمادى از شيء اصلى تلقى مى‌کند (صفاری و دیگران، 1400: 105).
در چنين اوقاتي، کمک تخيل بسيار چشمگير است و کودک، براى اينکه تخيل او بتواند خوب کار کند، به بسيارى اشياء و مواد نياز دارد؛ اما در اين ميان چيزهائى را که مى‌شناسد و از آنها دانش مختصرى دارد، محدود هستند. نيروى تخيل به کمک کودک مى‌شتابد تا او نشانه‌ها را بسازد؛ نشانه‌هایى که جانشين اشياء، حيوانات و اشخاص واقعى مى‌شوند.
در حقيقت، مى‌توان گفت که نشانه‌ها عبارتند از تصوراتى که کودک از دنياى درون و برون خود دارد و خاصيت تخيل اين است که آن تصورات را رشد و گسترش مى‌دهد. در اين‌جا است که ارزش و اهميت اسباب‌بازى‌ها آشکار مى‌شود؛ زيرا تنوع و گستردگى آنها کمک مى‌کند تا کودک بتواند به توسعه هرچه بيشتر نشانه‌ها و در نتيجه به تصورات خود، نايل آيد.
پياژه معتقد است که اين نشانه‌ها در واقع زبان فردى کودک است که وى مى‌تواند با آنها احساسات درونى خود را آشکار سازد. براى مثال، اگر کودکى تنبيه شده باشد، ممکن است عروسک خود را کتک بزند و يا با خرس کوچولوى خود اوقات تلخى کند و يا کودکى که دارویى را به اکراه نوشيده و به اين دليل کار او به مشاجره با مادر خود کشيده باشد، بطور نمادين دارو را به عروسک خود مى‌خوراند و درباره مزاياى دارو با عروسک سخن مى‌گويد. اينگونه بازى‌ها را پياژه بازى جبرانى مى‌نامد.
متخصصان بازى‌درمانى، متخصصانى که بر روى کودکان داراى ناراحتى‌هاى عاطفى کار مى‌کنند، در اتاق بازى‌درماني، از وسايلى مانند عروسک‌ها، خانواده‌هاى عروسکي، جعبه‌هاى شن و ... بهره مى‌گيرند؛ زيرا کودکان ممکن است نتوانند احساسات خود را بوسيله کلمات منتقل کنند. کودکان، بوسيله بازى با اسباب‌بازى‌ها، احساسات و ناکامى‌¬هاى خود را نشان مى‌دهند. اسباب‌بازى‌ها در واقع کلمات کودکان هستند و حالت نمادين دارند که روان‌درمانگر مى‌تواند اوضاع و احوال درونى کودک را تفسير کند (صفاری و دیگران، 1400: 108).
 6-7- بازی‌های سرگرم کننده
در این بازی¬ها حرکات بدنی مطرح است و در برخی دیگر به حل مسئله بیشتر توجه می¬شود. این بازی¬های سرگرم کننده در پیش دبستان باید تقریباً ساده و عاری از مقررات پیچیده باشند (مطلق¬زاده، 1396: 37).
7-7- بازی‌های رایانه‌ای
یکی از سرگرمی کودکان نوجوان و حتی بزرگسالان بازی¬های رایانه¬ای می¬باشد که این بازی می¬تواند افراد را برای ساعت¬ها در مقابل صفحه نمایش نگه دارد (نراقی و همکاران، 1400: 81).

8- مهارت‌های تقویت شده توسط بازی در کودکان پیش دبستانی و دبستانی
- بازی¬هایی که مهارت دیداری فضایی را افزایش می¬دهد: نقطه¬های رنگی- به اشکال بپر
- بازی¬هایی که مهارت کلامی زبانی را افزایش می¬دهند: حرکات موزیکال- ماهیگیری حروف الفبا
- بازی¬هایی که مهارت ریاضی را افزایش می¬دهند: بازی اقای ساعت- بازی با قوطی¬ها
- بازی¬هایی که مهارت حسی –حرکتی را تقویت می¬کنند: سواری با پتو- پریدن، دویدن، اسکی- مجسمه-هایی از خلال دندان
- بازی¬هایی که مهارت فردی را افزایش می¬دهند: بازی با مربع و چوب- کلاه¬های روزنامه¬ای.
1-8- بازی‌هایی که مهارت دیداری فضایی را افزایش می‌دهند
نام بازی: نقطه‌های رنگی
این راهی سرگرم کننده برای آموزش رنگ¬هاست.
وسایل بازی: کاغذ رنگی، یا فرش¬های رنگی
دستور بازی: چند نقطه رنگی ایجاد کنید، می¬توان دایره¬هایی به قطر شش اینچ از کاغذهای رنگی مختلف استفاده کرد (یا اگر در منزل فرش¬هایی با زمینه رنگی وجود دارد استفاده کرد)، از کودک بخواهیم در یک رنگ بپرد سپس از او درخواست کنیم تا به سوی رنگی بپرد که می¬گوییم شاید پرش از نقطه آبی به قرمز آسان باشد ولی پرش از یک نقطه قرمز به سبز واقعا معرکه است. حتی می¬توان از بازیکن¬های دیگر بخواهیم به نوبت رنگ¬ها را نام ببرند و فردی که می¬خواهد بپرد باید سعی کند به آن سمت بپرد.
بازی به اشکال بپر:
با این بازی می¬توان توانایی بچه¬ها را در خاطرسپاری افزایش داد.
وسایل بازی: روزنامه، کاغذ نقاشی، علامت¬گذارها یا مداد شمعی و ماژیک
وسایل اختیاری: قیچی
دستور بازی: می¬توان چندین صفحه روزنامه را از نصفه تا بزنید سپس با ماژیک یا مداد شمعی، شکلی روی هر کدام بکشید. می¬توانید هر صفحه را به شکلی متفاوت ببرید مثلا دایره، مربع و مثلث و ستاره شروع کنید و از آنها بخواهیم روی اشکالی که فرود می¬آیند اسم اشکال رو بگویند. برای بچه¬های کوچکتر دستورات را کوتاه کنید (از مربع به دایره بپر) و برای بچه¬های بزرگتر دستورات را طولانی¬تر کنید (از دایره به مثلث و بعد به ستاره بپر) (باربارا، 1400: 37).
8-2- بازی¬هایی که مهارت کلامی-زبانی افزایش می¬دهند
حرکات موزیکال:
در این بازی شنیداری، هر صوتی برای حرکتی متفاوت است.
وسایل مورد نیاز: سازهای موسیقی مختلف
دستور بازی: با استفاده از سازهای موسیقی، حرکتی را برای هر صدا اختصاص دهید. برای مثال از بچه¬ها بخواهید وقتی صدای زنگ می¬شنوند بچرخند، صدای دایره زنگی را می¬شنوند بپرند، وقتی صدای فلوت می¬شنوند هوپ کنند و بپرند و وقتی صدای تنبک را می¬شنوند بجهند و ... .
ابتدا با هر ساز بازی کنید تا اینکه بچه¬ها بتوانند حرکات را تمرین کنند بعد به پشت برگردید تا آنها نتوانند ببینند کدام ساز را می¬زنید. بعد سعی کنید دوسه ساز را در یک زمان بزنید.
ماهیگیری حروف الفبا:
وسایل مورد نیاز: مگنت (آهن¬ربا) کوچک، نخ یا ریسمان، مداد، حروف آهنربایی یا گیره¬های کاغذ
دستور بازی: یک مگنت بردارید و دور آن ریسمانی ببندید، سپس انتهای دیگر ریسمان را به مداد ببندید. حالا این چوب ماهیگیری شماست، حروف را روی زمین قرار دهید تا این مگنت کوچک آنها را بالا بیاورد. سپس آنها را پخش کنید تا به هم نچسبند و با هم تماسی نداشته باشند. کودک شما باید طوری روی حروف را با چوب ماهیگیری خود قرار گیرد که ببیند کدام حرف را می¬گیرد.

3-8- بازی‌هایی که مهارت ریاضی را افزایش می‌دهند.
بازی آقای ساعت
تعداد: گروهی
دستور بازی: یک گروه از بازیکنان در یک طرف اتاق و در طرف دیگر تنها اقا یا خانم ساعت است. گروه فریاد می¬زند و می¬گوید: آقای ساعت، ساعت چنده؟ و آقای ساعت می¬گوید: ساعت دهه (یا هر ساعت دیگر که او  دوست دارد). سپس گروه ده قدم را می¬شمارد و به سمت اقای ساعت قدم برمی¬دارد و باز گروه سوال را تکرار می¬کند و آقای ساعت گفتن ساعت¬های مختلف را تا زمانی که گروه کاملاً به او نزدیک شود ادامه می¬دهد در هر زمانی آقای ساعت می¬تواند جواب دهد "نیمه شب" که اشاره¬ای است که همه به نقطه شروع بدوند و آقای ساعت آنها را دنبال کند هرکس توسط آقای ساعت لمس شود به او ملحق می¬شود و او نیز اقای ساعت می¬شود و بازی تا زمانی ادامه دارد که همه بازیکنان به غیر از یک نفر لمس شوند.
و کودکانی که خانم یا آقای ساعت می¬شوند یاد می¬گیرند که برای زمان مناسب گفتن "نیمه شب" صبر کنند، که می¬توان در اولین تصمیم بلندمدت آنها باشد و از همه بهتر دلیل خوبی برای دویدن است.
4-8- بازی که مهارت حسی-حرکتی تقویت می‌کند
نشانه‌گیری با توپ
تعداد: 2 نفر
وسایل لازم: یک تکه کاغذ یا طناب و یک توپ
دستور بازی: یک کاغذ یا طناب را روی زمین قرار دهید تا نشان دهنده نقطه پرتاب توپ باشد بازیکن می-تواند روی نقطه پرتاب بایستد و یا بنشیند. تعدادی نشانه نزدیک نقطه پرتاب قرار دهید که اصابت به آنها آسان باشد و به مرور سختی بازی را افزایش دهید. از نشانه¬های بزرگ و کوچک استفاده کنید. به هر بار پرتاب یک امتیاز بدهید.
در این بازی کودکان همکاری چشمی، دستی پرتاب توپ به جای موردنظر خود را یاد می¬گیرند (باربارا، 1400: 41-38).
5-8- بازی‌هایی که مهارت فردی را افزایش می‌دهند
پرتاب متناسب با گام‌ها
وسایل لازم: توپ سبک و یا روزنامه مچاله شده
دستور بازی: بازی را با دو نفر از بچه¬ها شروع کنید که نزدیک به هم ایستاده¬اند و از آنها بخواهید توپ را برای یکدیگر پرتاب کنند هربار این کار با موفقیت انجام دهند یک قدم از هم دورتر می¬شوند تا فاصله بینشان بیشتر شود و هربار که اشتباه می¬کنند باید یک قدم به سمت هم بردارند توپ را به طرق مختلف می¬توانند پرتاب کنند مثال از زیر دست یا از بالای دست.
بچه¬ها یاد می¬گیرند تا فعالیت را با چیزهایی که آسان بوده و حس موفقیت را در آنها ایجاد می¬کنند شروع کنند و سپس به حد کافی برای خود چالش ایجاد کنند تا مهارت¬های خود را طوری تقویت کنند که موجب نابودی آنها نشود. بچه¬ها همچنین هماهنگی بین دست¬ها و چشم¬ها را تمرین می¬کنند (باربارا، 1400: 43).

نتیجه‌گیری
جهان امروز به دلیل ماهیت متغیر خود از سیستم¬های گوناگونی تشکیل شده است. این سیستم¬ها در تار و پود. زندگی انسان¬ها نهفته شده¬اند و خود دارای پیچیدگی¬ها و ارتباطات تو در تو هستند. برای درک این پیچیدگی¬ها و ارتباطات، نوعی نگرش و تفکر متفاوت پیرامون پدیده¬هایی که از این سیستم¬ها به وجود می-آیند الزامی است. تفکر سیستمی یک مهارت مهم شناختی در افراد است و این پژوهش بر پایه واکاوی مفهوم تفکر سیستمی انجام شده است.
هدف اصلی این مقاله، سنجش تفکر سیستمی دانش آموزان در چند موقعیت متفاوت است. در حالت نخست،
تفکر سیستمی دانش¬آموزان بدون هیچگونه آموزشی مورد سنجش قرار می¬گیرد. در حالت دوم نمره تفکر سیستمی دانش¬آموزان با رویکرد بازی¬وارسازی با استفاده از طراحی یک بازی مورد بررسی قرار خواهد گرفت. در حالت سوم بازی¬وارسازی در کنار آموزش قرار گرفته و پس از آن تفکر سیستمی مورد ارزیابی قرار گرفته است.
برمبنای یافته¬های پژوهش می¬توان این نتیجه را گرفت که بازی¬وارسازیِ تفکر سیستمی، باعث می¬شود تا مهارت دانش آموزان در تفکر سیستمی افزایش یابد. همچنین این نتیجه را می¬توان به این صورت تعمیم داد که وجود مولفه¬های بازی در فرایند آموزش مفاهیم گوناگون برای کودکان جذاب و تأثیرگذار است.
 کودکان بازی می¬کنند تا جهان پیرامون¬شان را درک کنند و اگر به کودکانی که بازی می¬کنند نگاه کنیم می¬بینیم که آنها غرق در فعالیت هستند و بدن و ذهن و زبانشان را همزمان بکار می¬گیرند و بازی را بعنوان یک کار اختیاری و سرگرمی انجام می¬دهند پس در بازی نباید هیچگونه سختگیری باشد و کودکان در حین بازی، از خود خلاقیت نشان می¬دهند پس نباید در حین بازی به آنها امر و نهی کرد. کودکان با بازی مهارت¬های دفاع از خود را می¬آموزند. بازی مهارت¬های گروهی را نیز به کودکان می¬آموزد و  باعث قوی¬تر شدن روابط اجتماعی آنها می¬شود. با بازی کودکان اهداف آموزشی را به بهترین نحو ممکن انجام می¬دهند پس در دبستان و پیش دبستانی باید هم مکان فیزیکی مناسب برای بازی کودکان فراهم کرد هم خود مربیان در این زمینه آموزش¬های لازم را دیده باشند.