فارسی:
1- جمعه‌پور، محمود (1392)، برنامه‌ریزی محیطی و پایداری شهری و منطقه‌ای، تهران: انتشارات سمت.
2- مولدان، بدریچ و بیلهارز، سوزان (1381)، شاخص‌های توسعه‌پایداری، ترجمه و تدوین: نشاط حداد تهرانی و ناصر محرم‌نژاد، تهران: انتشارات سازمان حفاظت محیط‌زیست.
3- هانیگن، جان (1393)، جامعه‌شناسی محیط‌زیست، ترجمه: صادق صلحی، مازندران: انتشارات دانشگاه مازندران.

لاتین:
4- Allmendinger, P., Tewdwr-Jones M. (2006). Territory, identity and spatial planning, in: M. Tewdwr-Jones, P. Allmendinger (eds.), Territory, Identity and Spatial Planning, Spatial governance in a fragmented nation, New York, Routledge, pp.13-18.
5- Bakker, B., Klingen, C. (2012). How Emerging Europe Came Through the 2008/09 Crisis, An Account by the Staff of the IMF’s European Department, Washington, International Monetary Fund, pp.155-162.
6- Blair, J., Carroll, M. (2009). Local economic development. Analysis, practices and globalization, Thousand Oaks, SAGE Publications, pp.109-114.
7- Bogumił, P. (2009). Regional disparities in Poland, Economic analysis from the European Commission’s Directorate-General for Economic and Financial Affairs, ECFIN Country Focus, Vol. 4, No 4, pp.2-7.
8- Borys, T. (2005). Indicators for sustainable development – polish experiences, Warszawa-Białystok.
9- Bullmann, U. (2015). The Politics of the Third Level, in: C. Jeffery (ed.), The Regional Dimension of the European Union: Towards a Third Level in Europe?, New York, Routledge, pp.3-19.
10- Central Statistical Office of Poland (2015). Sustainable Development Indicators (SDI), Local Data Bank, available at, http://wskaznikizrp.stat.gov.pl/index.jsf?jezyk=en  
11- Cohen, S., Eimicke, W., Heikkila, T. (2008). The effective public manager. Achieving success in a changing government, 4th Edition, San Francisco, John Wiley and Sons.
12- Czyż, T., Hauke, J. (2011). Evolution of regional disparities in Poland, Quaestiones Geographicae, Vol. 30, No 2, pp.35-48.
13- Deffner, A., Mataxas, T. (2010). Place marketing, local identity and branding cultural images in Southern Europe: Nea Ionia, Greece and Pafos, Cyprus, in: G. Ashworth, M. Kavaratzis (eds.), Towards Effective Place Brand Management. Branding European Cities and Regions, Cheltenham, Edward Elgar Publishing, pp.49-68.
14- Diamond, J. (2012). Leadership and the voluntary and community sector, in: M. Sotarauta, L. Horlings, J. Liddle (eds.), Leadership and Change in Sustainable Regional Development, Regional Studies Association, Regions and Cities, New York, Routledge, pp.80-102.
15- Dziechciarz, J., Strahl, D., Walesiak, M. (2001). Data Set Normalisation for Banks Performance Assessment, Econometrics 8. Research Papers of Wrocław University of Economics, No 915, pp.21-32.
16- Eden, C., Ackermann, F. (2013). Making Strategy. The journey of Strategic Management, 2 nd Edition, London, SAGE Publications.
17- Edwards, M., Hulme, D. (1995). NGO Performance and Accountability. Introduction and Overview”, in: M. Edwards, D. Hulme (eds.), Non-governmental Organisations. Performance and Accountability. Beyond the Magic Bullet, London, Earthscan Publications, pp.4-6.
18- Ernst and Young (2012). Ernst and Young’s 2012 European attractiveness survey. Growth, actually 2012, London, Ernst & Young Global Limited, pp.7-19.
19- EUROPE 2020 (2010). A strategy for smart, sustainable and inclusive growth 2010, Communication from the Commission, Brussels, European Commission, pp.5-30.
20- Eurostat (2011). Regions in the European Union. Nomenclature of territorial unit for statistics NUTS 2010/EU27, Methodologies and working papers, European Commission, Luxembourg, Publications Office of the European Union, pp. 104-108, available at, http://ec.europa.eu/eurostat/documents/3859598/5916917/KS-RA-11-011-EN.PDF  
21- Eurostat (2015). Database, available at, http://ec.europa.eu/eurostat/data/database
22- Flew, T. (2012). The Creative industries. Culture and policy, London, SAGE Publications.
23- Florida, R. (2002). The Rise of the Creative Class: and How It’s Transforming Work, Leisure, Community and Everyday Life, New York, Basic Books.
24- Florida, R. (2005). Cities and the creative class, New York, Routledge.
25- Florida, R. (2012). The Rise of the Creative Class, Revisited, New York, Basic Books.
26- Gelder, S. (2005). The new imperatives for global branding. Strategy, creativity and leadership”, Brand Management, Vol. 12, No 5, pp.396-398.
27- Geniaux, G., Bellon, S., Deverre, C., Powell, B. (2009). Sustainable Development Indicator Frameworks and Initiatives, Integrated Project EU FP 6 (contract no. 010036), Global Change and Ecosystems, Project duration: January 2005 - December 2008.
28- Gibney, J. (2012). Leadership of place and the dynamics of knowledge, in: M. Sotarauta, L. Horlings, J. Liddle (eds.), Leadership and Change in Sustainable Regional Development, Regional Studies Association, Regions and Cities, New York, Routledge, pp.20-36.
29- Giorgetta, S., (2002). The Right to a Healthy Environment, Human Rights and Sustainable Development, International Environmental Agreements: Politics, Law and Economics, No 2, pp.173-194.
30- Godlewska-Majkowska, H. (2014). Regional Investment Attractiveness 2014, Warsaw, Polish Information and Foreign Investment Agency at the Institute of Enterprise, Warsaw School of Economics, pp.66-71.
31- Green, A. (2010). Creativity in Public Relations, 4th Edition, London, Kogan Page Publishers, pp.4-6.
32- Hennessey, B., Amabile, T. (1998). The conditions of creativity”, in: R. Sternberg, (ed.), The Nature of creativity: contemporary psychological perspectives, New York, Cambridge University Press, pp.11-42.
33- Jajuga, K., Walesiak, M., Bąk, A. (2003). On the General Distance Measure, in: M. Schwaiger, O. Opitz (eds.), Exploratory Data Analysis in Empirical Research, Berlin, Heidelberg, Springer-Verlag, pp.104- 109.
34- KEA European Affairs (2009). The impact of culture on creativity, A Study prepared for the European Commission, Directorate – General for Education and Culture, Brussels, pp.37-78, available at, http://www.keanet.eu/docs/impactculturecreativityfull.pdf
35- Kobrin, J. (2011). The Transnational Transition and the Multinational Firm, in: C. Asmussen, T. Pedresen, T. Devinney, L. Tihanyi, (eds.), Dynamics of Globalization: Location-Specific Advantages or Liabilities of Foreignness? Advances in International Management, Vol. 24, Bingley, Emerald Group Publishing, pp.5- 23.
36- Lausen, Van den Poel D., Ultsch A. (2013). Algorithms from and for Nature and Life, New York, Springer.
37- Marelli, E., Patuelli, R., Signorelli, M. (2012). Regional unemployment in the EU before and after the global crisis, Post-Communist Economies, Vol. 24, No 2, pp.155-175.
38- Mellander, C., Florida, R., Rentfrow, J. (2012). The creative class, post-industrialism and the happiness of nations, Cambridge Journal of Regions Economy and Society, Vol. 5, No 1, pp.31-43.
39- Michałowski, A. (2012). Ecosystem services in the light of a sustainable knowledge-based economy, Problems of sustainable development, Vol. 7, No 2, pp.97-106.
40- Ministry of Economy (2013). Strategy for Innovation and Efficiency of the Economy. Dynamic Poland 2020, Annex to the Resolution No 7 of the Council of Ministers of 15 January 2013, Warsaw, pp. 54-128, available at, https://rio.jrc.ec.europa.eu/en/library/strategy-innovation-and-efficiency-economy-sieg  
41- Miranda, C., Adib, A. (2007). Sustainable development and the territorial approach: identities and typologies, Comuniica, Inter-American Institute for Cooperation on Agriculture, May-August, Second Stage, Third Year, pp.42-48.
42- Norrman, K. (2006). Culture, the heart of knowledge – based economy. The strategic use of culture in European project, European Cultural Parliament-Lisbon Agenda Research Group, Tuscany, The Bank of Sweden Tercentenary Foundation, pp. 5-18.
43- Nowicki, M. (2011). The investment attractiveness of the regions and the sub-regions of Poland, Gdańsk, The Gdańsk Institute for Market Economics, pp.43-60.
44- Oort, F., Raspe, O. (2007). Urban Heterogeneity in Knowledge-related Economic Growth, in: J. Surinach, R. Moreno, E. Vaya, (eds.), Knowledge Externalities, Innovation Clusters and Regional Development, Cheltenham, Edward Elgar Publishing, pp.280-282.
45- Our common future (1987). The World Commission on Environment and Development, Oxford, Oxford University Press.
46- Raszkowski, A. (2013). Selected aspects of investment attractiveness of regions, ACC Journal, Vol. 2, No B, pp.116-126.
47- Raszkowski, A. (2014). Place marketing in the process of territorial identity creation and strengthening, Journal of European Economy, Vol. 13, No 2, pp.197-198.
48- Runco, M. (2014). Creativity. Theories and Themes. Research, Development, and Practice, Elsevier, London, pp.166-170.
49- SEEA (2003). Integrated Environmental and Economic Accounting, Handbook of National Accounting 2003, United Nations, European Commission, International Monetary Fund, Organisation for Economic Cooperation and Development, World Bank, Studies in Methods, Series F, No.61, Rev.1, pp.173-207, available at, https://unstats.un.org/unsd/envaccounting/seea2003.pdf
50- Sepulveda, S., Edwards, R. (1995). Sustainable Regional Development Methodologies for Micro Regional Diagnostics. Literature Review, San Jose, Inter-American Institute for Cooperation on Agriculture (IICA), pp.13-15.
51- Sotarauta, M., Horlings, L., Liddle, J. (2012). Leadership and sustainable regional development”, in: M. Sotarauta, L. Horlings, J. Liddle (eds.), Leadership and Change in Sustainable Regional Development, Regional Studies Association, Regions and Cities, New York, Routledge.
52- Stimson, R., Stough, R., Roberts, B. (2006). Regional Economic Development. Analysis and Planning Strategy, Heidelberg, Springer.
53- The Government Center for Strategic Studies (2000). Poland 2025-Long-term Sustainable Development Strategy, Ministry of the Environment, Warsaw, pp.2-11, available at, http://www.access.zgwrp.org.pl/materialy/dokumenty/StrategiaZrownowazonegoRozwojuPolski/index1.html
54- TNS Poland (2014). The research on ecological awareness and environmental behaviour of Polish citizenstracking research, TNS Poland for Ministry of the Environment, Warsaw, available at, https://www.mos.gov.pl/fileadmin/user_upload/Badanie_swiadomosci_i_zachowan_ekologicznych_mies zkancow_Polski__badanie_trackingowe_2014_.pdf
55- Tyrowicz, J., Wójcik, P. (2010). “Regional Dynamics of Unemployment in Poland. A Convergence Approach”, in: F.E. Caroleo, F. Pastore (ed.), Labour Market Impact of the EU Enlargement: A New Regional Geography of Europe?, AIEL Series in Labour Economics, pp.149-173.
56- Urbaniec, M. (2015). Sustainable Development Indicators in Poland: Measurement and System Evaluation, Entrepreneurial Business and Economics Review, Vol. 3, No 1, pp.119-134.
57- Willauer, B. (2005). Consensus as key success factor in strategy-making, Wiesbaden, Deutscher Universitätsverlag.
58- Yuan, L., Yuen, B., Low, C. (1999). Quality of Life in Cities-Definition, Approaches and Research, in: L. Yuan, B. Yuen, C. Low (eds.), Urban quality of life. Critical issues and options, School of Building and Real Estate, Singapore, National University of Singapore, pp.2-12.

مقدمه
مناطق لهستان در سال¬های آینده مجبور خواهند بود که با چالش¬ها و مشکلات توسعه‌ای متعددی روبرو شوند. از جمله پدیده¬های اساسی‌ که مانع رشد پویایی منطقه‌ای هستند، می¬توان موارد زیر را برشمرد: نرخ بالای بیکاری، عمدتا در میان افراد جوان، تنش¬های اجتماعی، مشکلات مربوط به امور مالی عمومی یا مشکلات ناشی از بوروکراسی بیش از حد. موضوع جداگانه‌ای که همچنان نیازمند تحلیل عمیق و انجام اقدامات اصلاحی است، بی‌نظمی در سطح توسعه‌ اجتماعی-اقتصادی مناطق منفرد در لهستان است. به بیان ساده‌تر، مناطق غربی بطور قابل توجهی بهتر از مناطق شرقی توسعه یافته‌اند؛ به جزء مازوویکی ، به دلیل اینکه پایتخت کشور لهستان، واقع در محدوده‌ آن است (Bogumił, 2009; Czyż, Hauke, 2011). از نظر مشکلات بیکاری، باید بطور عینی اعتراف کرد که در طول رکود اقتصادی، مناطق لهستان، وضعیت نسبتا خوبی را در مقایسه با سایر کشورها نشان دادند (Marelli et al., 2012; Tyrowicz, Wójcik, 2010; Bakker, Klingen, 2012).
پیاده‌سازی مفهوم توسعه‌پایدار در سطح منطقه‌ای، از یکسو باید بهره¬برداری از فرصت¬های نوظهور را افزایش دهد و از سوی دیگر باید غلبه بر مشکلات را تسهیل کند. خود این مفهوم، با اطمینان از هماهنگی بین رشد اقتصادی در شرایط اقتصادی و بهبود شرایط محیط طبیعی، همراه با در نظر گرفتن جنبه‌های اجتماعی با رویکرد گسترده که توسط حکمرانی مطلوب فضای منطقه‌ای پشتیبانی می‌شود، بیان می‌شود (Giorgetta, 2002). حکمرانی مطلوب، تا حد زیادی وابسته به مدیران دولتی منطقه‌ای است، که این مدیران باید توانایی رهبری داشته باشند، و مهارت الهام بخشیدن به دیگران را در اجرای اهدافِ تعیین شده و استفاده از پتانسیل فکری و سازمانی‌ که در اختیار دارند، به نمایش بگذارند (Gelder, 2005; Gibney, 2012). عوامل تعیین کننده یک مدیر خوب، از اهمیت بالایی برخوردار هستند و ترکیبی از ویژگی¬های ذاتی (کاریزما، هوش، خلاقیت) و ویژگی¬های اکتسابی (دانش، تجربه) هستند که با جهت¬گیری قوی در جهت پیگیری اهداف تعیین شده، تکمیل می¬شوند (Cohen et al, 2008, pp.33-34; Green, 2010; Eden, Ackermann, 2013, pp.13-19).
از نظر حکمرانی مطلوب، به¬عنوان مولفه‌ مفهوم توسعه‌پایدار منطقه‌ای، سازمان‌های غیردولتی نقش ویژه‌ای ایفا می‌کنند، زیرا می‌توانند حمایت حیاتی را برای مقامات منطقه‌ای ارائه دهند. به نظر می¬رسد که همکاری رهبران اجتماعی و نمایندگان جوامع منطقه‌ای با رهبران بخش تجاری و مدیریت دولتی، و در نتیجه ایجاد شبکه‌ مدیریت موثر فضا بصورت مشترک، یک راه¬حل بهینه باشد (Diamond, 2012). فعالیت¬های انجام شده توسط خود سازمان¬ها، به¬عنوان یک پدیده مهم تلقی می‌شود که با گشودن چشم-اندازهای توسعه برای بخش¬های اجتماعی فقیرتر و مشارکت آنها در تأثیرگذاری بر سیاست¬های اجتماعی و اقتصادی فعلی، تجلی می¬یابد (Edwards and Hulme, 1995). بعبارت دیگر، سازمان‌های غیردولتی، جدای از بخش کسب‌وکار و دولت محلی، به منزله‌ مولفه‌هایی هستند که بعنوان خالق فرآیندهای توسعه‌ منطقه‌ای باقی می‌مانند. علاوه بر این، آنها می¬توانند از طریق فعالیت‌های خود، با بدست‌ آوردن اجماع اجتماعی برای مهم‌ترین پروژه¬های توسعه‌ای کمک کنند (Willauer, 2005)؛ آن‌ها می‌توانند نقش یک انکوباتور  طبیعی را برای راه‌حل‌های خلاقانه و مبتکرانه ایفا کنند؛ و می‌توانند منبع مدارا و همدلی، و همچنین بستری برای پرورش استعدادهای انسانی با بهره‌گیری از پتانسیل رشد درون‌زای ریشه‌دار در جامعه باشند.
پویایی‌ فرآیندهای اجتماعی-اقتصادی در فضای منطقه‌ای، انگیزه‌ها و مشوق‌هایی را برای بررسی روش‌ها و مفاهیمی ارائه می¬دهد که اجرای آنها می¬تواند بر توسعه یک ارگانیسم پیچیده، مثلا یک منطقه، تأثیر بگذارد. مفهوم توسعه‌پایدار، مولفه¬های متعددی را پوشش می¬دهد که مشوق¬های توسعه‌ منطقه‌ای را فراهم می¬کنند؛ مثلا رشد پیش‌بینی ‌شده‌ تولید ناخالص داخلی، افزایش هزینه¬های تحقیق و توسعه (Ministry of Economy, 2013)، کاهش نرخ بیکاری و رشد اشتغال، جلوگیری از فقر، نرخ باروری بالا، تمرکز بر مسائل محیطی طبیعی (جمع¬آوری گزینشی زباله، انرژی¬های تجدیدپذیر، مناطق حفاظت شده بصورت قانونی)، یا عملکرد موثر سازمان¬های غیردولتی. از جمله فرآیندهای فوق¬الذکر می¬توان به موارد زیر اشاره کرد: جهانی شدن اقتصاد، استانداردهای مصرف جدید، رویکرد فردی برای برآورده کردن نیازهای مصرف کنندگان، تغییر وضعیت جمعیت‌شناختی، پیشبرد تأثیر فرهنگ و هنر بر ادراک واقعیت پیرامونی (Flew, 2012, pp.111-124; Norrman, 2006; KEA European Affairs, 2009)، و آرمان¬های عالی‌ترِ کسانی که نمایندگان جوامع منطقه‌ای هستند. اگر پذیرفته شود که ما با جامعه‌ای روبرو هستیم که به شکل فزاینده¬ای مصرف¬گرایانه می¬شود و دارای ایدئولوژی و جهان¬بینیِ شکل¬ گرفته است، آنگاه فرهنگ و هنر، بعنوان عوامل متمایز کننده¬ای در نظر گرفته می¬شوند که قادر به برانگیختن اقدام و فعال-سازی پتانسیل کارآفرینی انسانی هستند. همچنین رقابت فزاینده از جانب سایر مناطق در سطح ملی و بین‌المللی و آشفتگی مالی، بحران اعتماد نخبگان سیاسی و تجاری، نیاز به همکاری با سایر نهادها در اجرای پروژه¬های بزرگ، و تشدید فعالیت¬ها برای بهره¬مندی اجتماعی، مشهود است (Runco, 2014).
پیاده¬سازی مفهوم توسعه‌پایدار در سطح منطقه¬ای باید توسط خلاقیت انسانی حمایت شود (Hennessey, Amabile, 1998)، بویژه در حوزه اجتماعی و از نظر حکمرانی مطلوب. در این مرحله، نگاهی دقیق‌تر به مفهوم (فناوری، استعداد، مدارا)  که یکی از ایده‌های جالب‌تر مربوط به خلاقیت در زمینه¬ توسعه¬ اقتصادی-اجتماعی با اشاره به واحدهای سرزمینی (شهرها، مناطق، کشورها) است، خالی از لطف نیست. فرض اصلی این مفهوم، خلاقیت انسان را بعنوان منبع اصلی توسعه فوق¬الذکر در نظر می¬گیرد. واحدهای سرزمینی، که آرزو دارند خلاق بمانند و از این¬رو به شکلی پویاتر توسعه پیدا کنند و در بازارهای ملی و بین‌المللی، رقابتی و جذاب باقی بمانند، باید بر فناوری‌های مدرن، نوآوری‌ها، آموزش و توسعه اجتماعی با روحیه¬ احترام به تنوع و مدارا، تمرکز کنند. طبق مفهوم مورد بحث، خلاقیت، برخلاف عوامل تولید کلاسیک، یک منبع پایان¬ناپذیر و تجدیدپذیر را نشان می‌دهد که تحت بهبود مستمر است (Florida, 2002; Florida, 2005; Florida, 2012; Mellander et al., 2012). باید توجه داشت که مفهوم ارائه شده، هیچ مغایرتی با اصول توسعه‌پایدار ندارد، و فقط تمرکز توسعه، بطور متفاوتی توزیع شده است و بنابراین می¬تواند برای این اصول، همچنان هم مکمل و هم غنی ¬کننده باشد.
در این مطالعه، منطقه، معادل ویودداری  لهستان است و در موارد مورد بحث، این مفاهیم یکسان هستند، یعنی به یک واحد سرزمینی متناظر با بخش فضای اتحادیه اروپا در سطح ان، یو، تی، اس 2 ( نامگذاری واحدهای سرزمینی برای آمار)  اشاره دارند (Eurostat, 2011). از نظر تئوری اقتصاد منطقه‌ای، آنها مناطق اداری هستند، یعنی واحدهای سرزمینی¬ای با مرزهای مشخص هستند که توسط مقامات مرکزی معرفی شده و بعنوان مناطق عملیاتی برای ارائه یک یا چند خدمت اداری، متفاوت از دولت محلی و بخش فدرال کشوری که در آن واقع شده‌اند، طراحی شده‌اند. آن¬ها همچنین مجهز به مدیریت با شرایط کاملاً تعریف¬شده¬ وابستگی متقابل هستند که جایگاه  خاصی را در سیستم کلی سازمان¬دهی سرزمینی، اشغال می¬کنند (Bullmann, 2015).
هدف از مقاله ارائه شده، بحث و تحلیل موقعیت مناطق ویودداری لهستان از نظر پیاده¬سازی مفهوم توسعه‌پایدار در دوره 2005-2011 است. انتخاب شاخص¬های توسعه‌پایدار و دوره¬ تجزیه و تحلیل، با در دسترس بودن آمار عمومی تعیین شدند. شاخص¬های مورد استفاده، همچنین مطابق با رویکرد اداره مرکزی آمار لهستان در مورد اندازه¬گیری سطح منطقه¬ایِ توسعه‌پایدار هستند. باتوجه به این پیچیدگی مفهومی و دیدگاه‌های پژوهشی متنوع، شاخص‌های انتخاب شده باید بعنوان یکی از پیشنهادها برای انجام اندازه‌گیری‌ها در نظر گرفته شوند، اما در مورد مناطق لهستان، الزام¬آور هستند. مقیاس ترکیبی توسعه، نشان¬ دهنده¬ روش تحقیق کاربردی¬ است که برای ارزیابی استانداردهای پیاده¬سازی توسعه پایدار در سطح¬ مناطق لهستان انتخاب شده است، و بعنوان مبنایی برای رتبه¬بندی و تعیین موقعیت واحدهای خاص عمل می¬کند. خودِ این مقیاس، برای مرتب¬سازی خطی  مواردی که مشخصه¬ آن¬ها متغیرهای تشخیصی است، مورد استفاده قرار می¬گیرد، که بعداً یک مقدار تشخیصی، جایگزین آن می‌شود.
بنابراین، مسئله تحقیق مورد بحث در این مقاله، به عملیاتی‌سازی مفهوم توسعه‌پایدار در سطح منطقه¬ای و تلاش برای پاسخ به این پرسش‌ها اشاره دارد: «چگونه می¬توان چنین عملیاتی¬سازی¬ را انجام داد؟»، و «چه نتایجی را می¬توان از ارزیابی توسعه در سطح منطقه‌ای با استفاده از تحلیل شاخص، به دست آورد؟».

1- جنبه‌های نظری توسعه‌پایدار منطقه‌ای
تعریف راهبردي از توسعه پایدار در اینجا ترجیح بر استفاده از یک تعریف نسبتاً ساده فرآیند محور است که بر رفاه بلندمدت تأکید کند. بر این اساس«توسعه پایدار توسعه‌اي است که سلامتی بلندمدت سیستم‌هاي انسانی و اکولوژیکی را بهبود می‌بخشد». این تعریف سعی می‌کند با تأکید بر فرآیند حرکت پیوسته به سمت جوامع طبیعی و انسانی سالم‌تر از بحث‌هاي بی‌ثمر بر سر مفاهیمی چون ظرفیت تحمل، نیازها، یا وضعیت نهایی پایداری حذر کند. حداقل از نظر تئوری، جهت‌گیری‌ها و دستورالعمل‌های این فرآیند را می‌توان از طریق فرآیندهای برنامه‌ریزی ارتباطی و مشارکتی که در آن تمام ذینفعان مرتبط نمایندگی می‌شوند، مورد توافق قرار داده و از طریق تعیین شاخص‌های عملکردی مختلف پیشرفت را اندازه‌گیری کرد (جمعه‌پور، 1392: 58).
توسعه‌پایدار همچنان یکی از مهم¬ترین چالش¬های دنیای مدرن است. همچنین بعنوان روند کلیدی در سیاست جهانی حفاظت از محیط‌زیست و توسعه¬ اجتماعی-اقتصادی تلقی می‌شود (Urbaniec, 2015). دانشمندان بزرگ تعلیم و تربیت نظیر اسنلی¬هال، فرانسیس پاکر و کلیفتون هاج، مطالعه در مورد محیط‌زیست طبیعی را توصیه می‌کنند، چون معتقدند که مطالعه درخصوص محیط طبیعی به مقابله با پیامدهای منفی شهرنشینی بر محیط‌زیست و شکل‌گیری شخصیت شهروند اکولوژیک کمک می‌کند (هانیگن، 1393: 117). مفهوم «توسعه‌ پایدار» را می‌توان براساس یکی از اولین رویکردها در قبال این اصطلاح «آینده مشترک ما»  به اینصورت تعریف کرد: حق ارضای آرمان¬های توسعه نسل کنونی بدون محدود کردن حقوق نسل‌های آینده برای برآورده کردن نیازهایشان. در تعریف ارائه شده، فرض بر این است که توسعه¬ اقتصادی و تمدنی نسل کنونی نباید به قیمت تمام شدن منابع تجدیدناپذیر و تخریب محیط‌زیست برای نسل¬های آینده، که آن¬ها نیز حق توسعه دارند، انجام شود (The Government Center for Strategic Studies, 2000). ادبیات موضوعی، بر سه ویژگی اساسی توسعه‌ پایدار، یعنی پایداری، دوام و خودپایداری  تأکید دارد (Michałowski, 2012). بوریس  (2005) به این واقعیت اشاره می¬کند که مفهوم توسعه‌پایدار، به فرآیند تغییراتی اشاره دارد که قرار است مشخصه¬ آن، پایداری باشد، و حداقل از دیدگاه نظام ارزشی انسان محور، بطور مثبت ارزیابی شود، یا طور خلاصه (هرچند با دقت کمتر)، بعنوان توسعه¬ای که ویژگی پایداری دارد، ارزیابی شود.
برای اهداف بحث ارائه شده می¬توان فرض کرد که توسعه¬ منطقه¬ای باید بعنوان پیاده¬سازی موثر فرآیندها و منابع اجتماعی-اقتصادی در یک منطقه که منجر به توسعه‌پایدار می‌شود، درک شود. علاوه بر این، چنین توسعه‌ای باید با دستیابی به نتایج مطلوب از دیدگاه همه¬ کاربران فضای منطقه‌ای (مانند ساکنان، کارآفرینان، گردشگران)، خود را نشان دهد (Stimson et al, 2006). تجربه¬ بهبود مستمر کیفیت زندگی توسط جامعه محلی، باید بعنوان اثر بلندمدتِ توسعه¬ منطقه¬ای باقی بماند (Raszkowski, 2014). در این مورد، کیفیت زندگی باید بعنوان ترکیبی از جنبه¬های مادی زندگی (مانند دستمزد، دسترسی به امکانات زیرساختی اجتماعی و فنی) و عناصر مرتبط با تجربه¬ رضایت کلی از زندگی (بعنوان مثال احساس پرستیژ محل سکونت، وضعیت سلامت، امکان برآورده کردن آرزوهای حرفه¬ای و خصوصی، روابط انسانی مثبت)، در نظر گرفته شود (Yuan et al, 1999).
بعبارت دیگر، توسعه‌پایدار، بعنوان «نتیجه¬ فرآیندهای دگرگونی کمی و کیفی در حوزه اقتصادی، اجتماعی و طبیعی با فرض مدیریت موثر فضای منطقه‌ای» تعریف می‌شود. طبق رویکرد مینیمالیستی، توسعه¬ پایدار، نتیجه¬ تغییرات مثبت در سطح توسعه اقتصادی و اجتماعی است که کیفیت محیط طبیعی را کاهش نمی‌دهد. در نتیجه¬ تغییرات رخ داده، شرایط محیطی باید مدام بهبود یابد. در پژوهش‌های اخیر، با پوشش¬دادنِ مشکل توسعه‌پایدار، بر نقش رهبران منطقه و نیز اشتیاق به پیاده¬سازی اصول توسعه‌پایدار در کنار درک موانع اصلی ناشی از قوانین و رویه‌های محدودکننده و اتخاذ دیدگاه‌های کوتاه‌مدت توسعه یا تضاد منافع در میان بازیگران منطقه‌ای، تأکید شده است (Sotarauta et al, 2012).
فرآیندهایی که پیاده¬سازی مفهوم توسعه‌پایدار را هدف قرار می¬دهند نیز باید در سطح بالاتر هویت سرزمینی (در این مورد، هویت منطقه‌ای) تجلی یابند. ادبیات موضوعی در مورد تعاریف هویت سرزمینی، نسبتً فراوان هستند، که البته دارای اختلافات خاصی هستند. می¬توان فرض کرد که این یک حس هم‌ذات¬پنداری با بخش خاصی از فضا است که بعنوان بخشی از خودمان درک می‌شود. در این مرحله باید تأکید کرد که پیوند عاطفی با یک مکان معین، چشم¬انداز اطراف، محیط طبیعی، جامعه ساکن در این منطقه، محصولات فرهنگ مادی و معنوی، و همچنین میراث فرهنگیِ بطور گسترده شناخته شده، همچنان عوامل تعیین¬کننده¬ نسبی هویت سرزمینی هستند (Allmendinger, Tewdwr-Jones, 2006; Miranda, Adib, 2007; Deffner, Mataxas, 2010).
یک رویکرد دیگر، توسعه¬ منطقه‌ای را بعنوان «تغییرات در بهره‌وری منطقه‌ای که با اندازه¬ جامعه انسانی، نرخ اشتغال، درآمد و تولید ارزش افزوده اندازه¬گیری می‌شود»، تعریف می‌کند. توسعه¬ منطقه‌ای همچنین توسعه اجتماعی که بعنوان سطح مراقبت¬های بهداشتی، رفاه یا کیفیت زیست¬محیطی شناخته می‌شود را تحت پوشش قرار می¬دهد. ماهیت پیچیده¬ توسعه منطقه‌ای، ناشی از فعالیت همزمان نهادهای مختلف دولتی، شرکت‌ها، سازمان‌ها و جامعه منطقه‌ای است. فرآیندهای شناسایی شده در چارچوب توسعه منطقه‌ای، همچنان اثر رفتار اقتصاد خرد موجود در اقتصاد بازار هستند، اما از سوی دیگر ناشی از فعالیت-های عمدی نهادهای عمومیِ مسئول سیاست منطقه‌ای هستند. یکپارچگی و وابستگی متقابل همه¬ خرده-سیستم¬های توسعه¬ منطقه‌ای، یعنی سیستم¬های اقتصادی، اجتماعی، طبیعی، نهادی و سیاسی، عوامل تعیین کننده¬ توسعه‌پایدار منطقه‌ای در چشم¬انداز بلندمدت را نشان می¬دهند (Sepulveda and Edwards, 1995). توسعه¬ پایدار، از لحاظ مادی، از طریق استفاده و مدیریت صحیح یک فضای معین بیان می‌شود. تعریف توسعه‌پایدار از نظر کیفیت را می¬توان بعنوان یک چشم‌انداز یا دستورالعمل برای توسعه¬ بلندمدت درک کرد. از نظر عملی، اقدامات مقامات دولتی، با تعریف اهداف استراتژیک بروز می-یابند، که باید توسط مجموعه¬ مشخصی از شاخص‌های نظارتی تأیید شود. رویکرد مدرن در قبال توسعه‌پایدار منطقه‌ای، بر اهمیت پیشرفت علمی تأکید دارد که قدرت خود را از سرمایه انسانی، پروژه‌های تحقیقاتی بین‌رشته‌ای، فعالیت‌های جامعه منطقه‌ای، نوآوری و خلاقیت می‌گیرد. سرمایه¬ انسانی، خود بعنوان یکی از مهم‌ترین عوامل توسعه¬ای فضا تلقی می‌شود و طبق رویکرد مدرن، از آن بعنوان سرمایه¬ خلاق یاد می‌شود (Oort and Raspe, 2007). علاوه بر این، کیفیت سرمایه انسانی در بسیاری از موارد، مهم‌تر از اعداد ساده است، زیرا سرمایه¬ خلاق، ذاتا باید نشان ¬دهنده¬ سرمایه انسانی با کیفیت بالا باشد (Blair and Carroll, 2009).
لهستان یکی از پیشگامان تحقیق در مورد شاخص¬های توسعه‌ پایدار است. علاقه به کاربردهای عملی تحلیل تطبیقی چند متغیره در ارزیابی کشور و توسعه¬ سایر واحدهای سرزمینی، قبلاً در دهه 70 و 80 مشاهده شده بود. این امر نه تنها در تلاش برای تخمین توسعه¬ مورد بحث، بلکه در خروجی نظری فراوان، تجلی یافت (Borys, 2005).

2- شاخص‌های توسعه‌پایدار در دیدگاه منطقه‌ای
شاخص‌ها ابزارهای کمی¬ را نشان می¬دهند که داده¬های حیاتی را برای ارزیابی پدیده¬های خاص، ترکیب و ساده¬سازی می¬کنند. آنها برای ارتباط، ارزیابی و تصمیم¬گیری مورد استفاده قرار می¬گیرند (Geniaux et al, 2009). شاخص‌ها ابزارهای اساسی برای نظارت بر توسعه‌پایدار هستند، زیرا این مفهومِ توسعه‌ای را به روشی منطقی و قابل اندازه‌گیری نشان می‌دهند (Borys, 2005). شاخص‌های توسعه‌پایدار را می‌توان بعنوان یک مقیاس آماری تعریف کرد که نشان ‌دهنده¬ پایداری توسعه¬ اجتماعی، زیست‌محیطی و اقتصادی است (SEEA, 2003). توسعه واقعی تنها وقتی اتفاق می‌افتد که با اختراعات و نوآوری‌هایی که انجام می‌شود، ارزش افزوده و کیفیت زندگی بالا رود و یا حجم بیشتری از کالاها و خدمات تولید شود و نیز هزینه تولید و استهلاک کاهش یابد (مولدان و بیلهارز، 1381: 94-93).
شاخص¬های توسعه‌پایدار از ماژول منطقه‌ای، که در چارچوب بانک داده¬های محلی 1  توسعه یافته‌اند، برای اهداف تجزیه و تحلیل، مورد استفاده قرار گرفتند. فهرست شاخص¬های انتخاب شده، در جدول شماره (1) ارائه شده است.

جدول 1) شاخص‌های توسعه‌پایدار انتخاب شده برای تجزیه و تحلیل
.................................
منبع: تدوین شده توسط نویسنده، طبق اداره‌ مرکزی آمار لهستان (2015)، شاخص‌های توسعه‌ پایدار و  بانک داده‌های محلی

تجزیه و تحلیل ارائه شده در مورد پیاده‌سازی مفهوم توسعه‌پایدار، یک ارزیابی کلی است که بر جنبه¬های انتخاب شده متمرکز است؛ جنبه‌هایی که بر پیاده‌سازی کلی مفهوم توسعه‌پایدار تأثیر می¬گذارد. انتخاب متغیرها برای مطالعه، به هریک از حوزه¬های مسئول توسعه‌پایدار، یعنی حوزه اجتماعی، اقتصادی و زیست محیطی، ارجاع داده شد.
ارزیابی سطج پیاده‌سازی استانداردهای توسعه‌ پایدار، مستلزم تعریف مجموعه‌ای از شاخص‌ها است که جنبه‌های اصلی مرتبط با هریک از حوزه‌های توسعه‌پایدار را مشخص می‌کنند و تعاریف شاخص‌ها را از منظر اهمیت آن‌ها برای توسعه‌پایدار، ارائه می‌دهد.
مورد دیگری که به اندازه‌ تعریف شاخص‌ها اهمیت دارد، تعیین اهداف کمی لازم برای نشان دادن سطح پیاده‌سازی مفهوم توسعه‌پایدار است. ماهیت هر متغیر (محرک، غیرمحرک یا پایدار )، در هنگام تعیین اهداف کمی، حیاتی است.
مقیاس ترکیبی توسعه، در ارزیابی پیاده‌سازی استانداردهای توسعه‌ پایدار، بکار گرفته شد، که مبنایی را برای ایجاد رتبه¬بندی و تعیین موقعیت مناطق خاص فراهم کرد (Jajuga et al, 2003). مقیاس ترکیبی توسعه، در مرتب‌سازی خطی مواردی مورد استفاده قرار می‌گیرد که مشخصه‌ آن‌ها، تعداد زیاد متغیرهای تشخیصی است که بعداً یک مقدار تشخیصی جایگزین آن‌ها می‌شود. روند ساخت مقیاس ترکیبی توسعه، شامل چند مرحله است:
1) انتخاب ویژگی‌های تشخیصی (شاخص‌ها) و تعیین ماهیت متغیرها از نظر اجرای مفهوم توسعه‌ پایدار: محرک، غیرمحرک، پایدار.
2) نرمال‌سازی ویژگی‌های تشخیصی، به منظور مقایسه شاخص، با استفاده از روش یکسان‌سازی صفر با استفاده از فرمول زیر انجام شد:
.................................

که zij، مقدار  jمین مشخصه‌ (شاخص) تشخیصی (j=1,2,…,k) در  iمین مورد (منطقه‌) (i=1,2,…,N) پس از یکسان‌سازی است؛ xij، تحقق jمین مشخصه‌ی (شاخص) تشخیصی در i مین مورد است؛ minxij (maxxij)، کمترین (بیشترین) مقدار j مین مشخصه‌ (شاخص) تشخیصی xij است (Dziechciarz et al, 2001). نرمال‌سازی، برای ماتریس پوشش‌دهنده‌ داده¬های دوره‌ 2011-2005 انجام شد، که امکان تعریف یک الگوی توسعه مشترک را فراهم کرد. پس از یکسان‌سازی، مقادیر تحلیل شده، در بازه‌ <0,1> قرار می¬گیرند، که مقدار صفر، برای منطقه‌ای است که در آن، شاخص، کمترین (حداقل) مقدار را بین سال‌های 2005 تا 2011 نشان داده و 1، برای منطقه‌ای است که بالاترین مقدار را ارائه کرده است. پس از اعمال یکسان¬سازی صفر، متغیر در یک مقیاس فاصله‌ای با یک نقطه‌ صفر دلخواه در سطح حداقل مقدار، اندازه¬گیری می‌شود.
3) تعریف مختصات مورد-مدل. مدل توسعه‌ برتر، استانداردِ پذیرفته شده بود، یعنی در مورد محرک‌ها، حداکثر مقادیر، مطلوب‌ترین مقادیر مشخصه‌های تشخیصی در نظر گرفته می‌شدند، در حالیکه برای غیرمحرک‌ها، مقادیر حداقل، مطلوب‌ترین بودند و برای پایدارها، کمترین مقدار مطلق به¬عنوان تفاوت بین مقدار مشخصه‌ها و مقدار بهینه. مورد-مدل، مجموع مطلوب‌ترین مقادیر شاخص به دست آمده در سال‌های 2005 تا 2011 را نشان می‌دهد.
4) تعیین فاصله‌ موردها (منطقه) از مورد-مدل با استفاده از فاصله‌ اقلیدسی و مقیاس ترکیبی توسعه برای i مین منطقه مطابق با فرمول زیر:
.................................

که: dit0 = فاصله اقلیدسی بین i مین منطقه در t مین دوره و 0 مورد-مدل؛ d0 = فاصله بین مدل و ضد مدل (anti-model) (Lausen et al., 2013).
مقادیر مقیاس توسعه، در بازه‌ <0,1>، نرمال‌سازی می¬شوند، در حالیکه در مورد یک مدل، مقدار برابر با 1 است. هرچه سطح پدیده مورد بحث بالاتر باشد، مقدار مقیاس توسعه بالاتر است. موقعیت 1، به منطقه‌ای اختصاص یافت که در یک سال معین، به بالاترین سطح پیاده‌سازی استانداردهای توسعه‌پایدار رسیده بود. مقادیر مقیاس‌های استاندارد توسعه، که براساس فاصله‌ اقلیدسی مشخص شده بود، امکان تعیین موقعیت مناطق خاص از نظر توسعه‌پایدار را فراهم می¬کرد. مقادیر مقیاس‌های استاندارد توسعه کمتر از 1، از نظر توسعه‌پایدار منطقه‌ای، وضعیت زیر را نشان می¬دهند:

- <0,0 – 0,2) بسیار نامطلوب
- <0,2 – 0,4) نامطلوب
- <0,4 – 0,6) متوسط
- <0,6 – 0,8) مطلوب
- <0,8 – 1,0) بسیار مطلوب

3- توسعه‌پایدار مناطق لهستان در دوره 2011-2005
مقادیر مقیاس ترکیبی توسعه، در دوره 2011-2005، براساس مجموعه شاخص‌های ارائه شده در جدول شماره (2) همراه با ماهیت (تفسیر) شاخص¬ها و مختصات (مقادیر) مورد-مدل مشترک برای دوره 2011-2005 مشخص شده‌اند.

جدول 2) مجموعه شاخص¬های مورد استفاده برای مرتب‌سازی مناطق از منظر پیاده‌سازی مفهوم توسعه‌پایدار
.................................
منبع: محاسبات شخصی براساس دفتر آمار مرکزی لهستان (2015)، شاخص‌های توسعه‌پایدار، بانک داده‌های محلی

جدول 3) مقادیر آمار توصیفی پایه برای شاخص‌های توسعه‌پایدار، 2005 تا 2011
.................................
منبع: محاسبات شخصی براساس دفتر آمار مرکزی لهستان (2015)، شاخص‌های توسعه‌پایدار، بانک داده‌های محلی

تجزیه و تحلیل مقادیر تحلیل‌های توصیفی منتخب، امکان ارائه‌ نتیجه‌گیری‌های زیر در مورد وضعیت مناطق مشخص شده با استفاده از شاخص‌های توسعه‌پایدار در دوره 2011-2005 را فراهم می‌کند:

- مقدار سرانه‌ تولید ناخالص داخلی، هر سال بطور سیستماتیک در حال رشد بود و در دوره مورد تجزیه و تحلیل، رشد ثبت شده، بیش از 52 درصد افزایش یافت.
- متوسط هزینه تحقیق و توسعه، تنها 2/0 واحد درصد افزایش یافت.
- میانگین نرخ اشتغال، 7/4 واحد درصد افزایش یافت.
- کاهش 8 درصدی نرخ بیکاری، یک پدیده مثبت است.
- متوسط نرخ باروری ناخالص، تفاوت¬های جزئی را در سال¬های خاص نشان می¬دهد.
- سهم منابع انرژی تجدیدپذیر از کل تولید برق، در هر سال متوالی، افزایش می‌یافت، که افزایش ثبت شده، به 1/12 واحد درصد رسید.
- تغییرات جزئی‌ در سهم منطقه‌ حفاظت شده‌ قانونی از کل مساحت مشاهده شد.
- تعداد بنیادها، انجمن¬ها و تشکل¬های اجتماعی به ازای هر 10 هزار نفر جمعیت، بطور پیوسته در حال افزایش بود و رشد بیش از 36 درصدی را به ثبت رساند.

جدول شماره (4) ، فاصله از مقادیر مدل، موقعیت مناطق و تغییرات آنها را در دوره‌ 2011-2005 را نشان می‌دهد.

جدول 4)  مقدار مقیاس‌های استاندارد توسعه (موقعیت مناطق، 2011-2005)
.................................
منبع: محاسبات شخصی براساس دفتر آمار مرکزی لهستان (2015)، شاخص‌های توسعه‌پایدار، بانک داده‌های محلی

مقادیر مقیاس‌های آماری، برای دوره¬های تحلیل شده، مشخص شدند تا از تفسیر وضعیت در مناطق جداگانه و تغییرات آن‌ها در دوره‌ مورد تجزیه و تحلیل، حمایت شود (جدول شماره 5).

جدول 5) مقیاس‌های ترکیبی برای فاصله از مدل، 2011-2005
.................................
منبع: محاسبات شخصی براساس دفتر آمار مرکزی لهستان (2015)، شاخص‌های توسعه‌پایدار، بانک داده‌های محلی

وضعیت مناطق از نظر پیاده‌سازی توسعه‌پایدار، در سال‌های خاص، دارای تنوع مکانی متوسطی بود، که توسط مقدار میانگین ضریب تغییرات تأیید شد. سال به سال مناطق به مقادیر مدل نشان داده شده توسط افزایش پیوسته مقادیر میانگین و حداقل، نزدیک می‌شدند. نه منطقه بطور سیستماتیک (در هر سال متوالی) به مدل نزدیک می¬شدند (وودزکی، ماووپولسکی، مازوویسکی، اپولوسکی، پودکارپاسکی، پومورسکی، وارمیسکو-مازورسکی، ویلکوپولسکی و زاخودنیوپومورسکی).
در سال 2005، وضعیت 6 منطقه بعنوان «بسیار نامطلوب» تعریف شد و در مورد سایر مناطق، «نامطلوب» تعریف شد. در سال 2006، وضعیت 14 منطقه، «نامطلوب» و در دو منطقه، «متوسط» ثبت شد. در سال 2007، وضعیت 12 منطقه بعنوان «نامطلوب» و چهار منطقه بعنوان وضعیت«متوسط» شناسایی شدند. در سال 2008، وضعیت در 10 منطقه «نامطلوب» و در شش منطقه دیگر «متوسط» بود. در سال 2009، نیمی از مناطق، دارای وضعیت «نامطلوب» و نیمی دارای وضعیت «متوسط» بودند. در سال 2010، شش منطقه هنوز وضعیت «نامطلوب» و 12 منطقه وضعیت «متوسط» داشتند. در سال 2011، 7 منطقه «نامطلوب» و 9 منطقه «متوسط» بودند.

رتبه‌ برتر، در اختیار منطقه مازوویسکی بود و منطقه‌ ماووپلسکی در رتبه‌ دوم قرار داشت. این مناطق بطور پیوسته، سال به سال به مدل نزدیک می¬شدند؛ همانطور که توسط مقدار روبه‌رشد مقیاس‌های استاندارد توسعه سالانه، تأیید می‌شود. بالاترین موقعیت منطقه مازوویسکی، عمدتاً با بهترین وضعیت آن در هریک از سال¬های مورد تجزیه و تحلیل از نظر سرانه‌ تولید ناخالص داخلی، و تعداد بنیادها، انجمن¬ها و سازمان-های اجتماعی به ازای هر 10 هزار نفر از جمعیت، تعیین شد. از سال 2006، منطقه مازوویسکی، بهترین وضعیت را از نظر نرخ اشتغال نشان داد. موقعیت بالای منطقه ماووپلسکی، عمدتاً ناشی از بهترین وضعیت در رابطه با زباله¬های شهری جمع¬آوری شده بطور جداگانه در طول سال نسبت به کل زباله¬های شهری بود.
پایین¬ترین رتبه در دوره 2010-2006 را منطقه اپولوسکی به خود اختصاص داد، زیرا در هریک از سال-های مورد مطالعه، وضعیت این منطقه از نظر نرخ ناخالص باروری، بدترین بود. این منطقه، دارای سهم پایین هزینه¬های تحقیق و توسعه در رابطه با تولید ناخالص داخلی است. در سال 2005، منطقه زاخودنیوپومورسکی به دلیل سطح بسیار پایین نرخ کل اشتغال، در رتبه‌ آخر قرار داست. در سال 2011، منطقه لووبلسکی  پایین‌ترین رتبه را به خود اختصاص داد، که در سه سال قبل از آن، در رتبه‌ ماقبل‌آخر قرار داشت. نتیجه ضعیف این منطقه، عمدتاً به دلیل مقدار پایین سرانه‌ تولید ناخالص داخلی بود.

نتیجه‌گیری
لازم به تأکید است که نتایج کلی، از نظر پیاده‌سازی توسعه‌¬پایدار در مناطق لهستان، از لحاظ موقعیت آنها در ارتباط با سطح رقابت‌پذیری سرمایه¬گذاری، متفاوت است (Nowicki, 2011; Raszkowski, 2013; Godlewska-Majkowska, 2014). در رابطه با سطح رقابت‌پذیری فوق¬الذکر، رده¬بندی مناطق به شرح زیر است:
شلونسکی، مازوویسکی، دولنوشلسکی، مالوپولسکی، ویِلکوپولسکی، زاخودنیوپولسکی، پومورسکی، وودزکی، کویاوسکو-پومورسکی، لوبوسکی، اپولسکی، پودکارپاسکی، شوویتوکشیسکی، وارمیان-ماسوریان، لوبلسکی، پودلاسکی.
جذابیت سرمایه¬گذاری، خودش مفهومی پیچیده است و طیف وسیعی از عوامل حیاتی از منظر سرمایه-گذاری¬های بالقوه و فعالیت¬های اقتصادی انجام شده را در بر می¬گیرد. برداشت یک منطقه از جذابیت سرمایه‌گذاری خودش، به خود سرمایه‌گذار بستگی دارد که عوامل تعیین‌ کننده‌ متعددی را که در یک منطقه مشخص وجود دارند، تجزیه و تحلیل می¬کند؛ عواملی که از دیدگاه او، در کنار مزایای بالقوه‌ حاصل از دارایی سرمایه‌گذاری‌شده، بسیار مهم هستند. با در نظر گرفتن بحث فوق، جذابیت سرمایه‌گذاری را می‌توان به این صورت تعریف کرد: «توانایی متقاعد کردن یک کارآفرین برای سرمایه‌گذاری براساس مزیت‌های موقعیت مکانی که ممکن است در فرآیند اداره‌ یک کسب‌وکار، به دست آیند» (Kobrin, 2011).
به نظر می‌رسد که مقایسه ارائه شده، قابل اعتماد باشد، زیرا از مناطقی که مشخصه‌ آن‌ها، سطح پیشرفته‌ پیاده‌سازی مفهوم توسعه‌پایدار است، انتظار می¬رود که استانداردهای بالایی از زندگی را به کاربران فضای منطقه‌ای ارائه دهند، که تا حدی با جذابیت سرمایه‌گذاری تعیین می‌شود. تفاوت¬ها، در سطح عوامل یا شاخص¬هایی رخ می‌دهد که در هر دو مورد، در نظر گرفته شده‌اند. در موردی که مورد بحث قرار گرفت، از نظر جذابیت سرمایه¬گذاری، اهمیت نسبتاً کمتری به مسائل زیست محیطی، مشکلات فقر، نرخ باروری یا عملکرد سازمان‌های غیردولتی داده می‌شود. تأکید اولیه، بر ساختار بازار کار، در دسترس بودن حمل و نقل و فعالیت¬های انجام شده توسط مقامات منطقه‌ای درخصوص مشوق¬های سرمایه¬گذاران بالقوه است. سایر مطالعات، از دیدگاه سرمایهگذاران بالقوه، اندازه‌ بازار منطقه‌ای و ظرفیت جذب آن، و همچنین سیاست و قوانین اقتصادی شفاف و باثبات را حیاتی می¬دانند (Ernst and Young, 2012). در این مرحله باید به نظرات و تجربیات سرمایه‌گذاران موجود توجه کرد؛ یعنی سرمایه¬گذاران بالقوه، بویژه سرمایه¬گذاران خارجی می¬توانند به پیام سایر کارآفرینان توجه کنند. اطلاعات مثبت می¬توانند انتخاب¬های سرمایه¬گذاری را تسهیل کنند و روند جستجوی یک منطقه‌ بهینه برای اداره‌ یک کسب‌وکار خاص را کوتاه کنند.
استراتژی جدید اتحادیه اروپا، یعنی «اروپا 2020: یک استراتژی برای رشد هوشمند، پایدار و فراگیر»، بر اهمیت نوآوری، بهبود سیستم‌های آموزشی، بازار دیجیتال، استفاده‌ کارآمد از منابع، محیط کسب‌وکار، نوسازی بازار کار و کاهش فقر برای افزایش رقابت‌پذیری فضای اروپا تأکید می‌کند. هدف از توسعه‌پایدار، که یکی از اولویت¬های سه‌گانه‌ این استراتژی است، عبارت است از ترویج یک اقتصاد کارآمدتر، سبزتر و رقابتی‌تر (Europe 2020, 2010).
تحقیق انجام شده، امکان نتیجه‌گیری‌های بسیار مهم را فراهم می¬کند. اولاً، در تمام سال¬های مورد تجزیه و تحلیل، وضعیت هیچ¬یک از مناطق از نظر پیاده‌سازی استانداردهای توسعه‌پایدار، مطلوب یا بسیار مطلوب ارزیابی نمی‌شود. این نشان می¬دهد که مناطق مورد مطالعه، هنوز راه درازی برای رسیدن به سطح مطلوب توسعه پایدار دارند. چنین وضعیتی قطعاً ناشی از سطح پیاده‌سازی نسبتاً پایین شاخص¬های ارائه شده است. این به شاخص‌های همه حوزه¬ها اشاره دارد. نرخ ناخالص باروری می¬تواند یک مثال در این زمینه باشد. از نظر جایگزینی نسل طبیعی، مقدار آن باید بیش از 2 درصد باشد. در مناطق لهستان، مقدار میانگین آن در دوره 2011-2005، 32/1 درصد بود. هزینه تحقیق و توسعه در رابطه با تولید ناخالص داخلی نیز بسیار کم بود و میانگین سهم آن، 88/1 درصد بود. مثال دیگر، سهم زباله¬های شهری‌ که در طول سال بطور جداگانه جمع¬آوری می¬شدند نسبت به کل زباله‌های شهری است. میانگین این سطح، 1/6 درصد بود، در حالیکه در کشورهای اتحادیه اروپا، مقدار نسبی در سال 2011-2005 به 36 درصد می‌رسید (Eurostat Database, 2015).
نتیجه¬گیری دیگری که براساس پژوهش انجام شده مطرح می‌شود، به بهبود وضعیت در هر منطقه از منظر مفهوم توسعه‌پایدار اشاره دارد. در سال 2005، وضعیت 6 منطقه، «بسیار نامطلوب» و در سایر مناطق، «نامطلوب» تعریف شد. در سال‌های بعد، همه‌ مناطق وضعیت خود را بهبود بخشیدند، زیرا هیچ¬یک از آنها وضعیت «بسیار نامطلوب» را ثبت نکردند و تعداد مناطقی که دارای وضعیت متوسط بودند، به تدریج افزایش یافت. باید به وضعیت منطقه وودزکی  توجه کرد؛ این منطقه، از وضعیت «بسیار نامطلوب» در سال 2005، به گروه مناطق دارای وضعیت «متوسط» در سال 2010 منتقل شد.
تحقیقات انجام شده، همچنین امکان نتیجه‌گیری‌های کلی‌تری را فراهم می¬کند که ناشی از توجه به مشکلات پیاده‌سازی توسعه‌پایدار هستند. نظرسنجی انجام شده در سال 2014 برای وزارت محیط‌زیست، که آگاهی زیست‌محیطی لهستانی¬ها را پوشش می¬داد (TNS Poland, 2014)، تأیید کرد که 46 درصد از پاسخ دهندگان، مفهوم توسعه‌پایدار را می¬دانند و درک می¬کنند. در سال 2013، 43 درصد از افراد مورد بررسی، آگاهی از مفهوم مورد مطالعه را اعلام کرده بودند و در سال 2012، این عدد، 42 درصد بود. این نتایج نشان می‌دهند که کمتر از نیمی از لهستانی‌ها این مفهوم را می‌دانند؛ با این حال، این درصد هر سال بطور پیوسته در حال افزایش است. بنابراین می¬توان مشاهده کرد که مانع اساسی در پیاده‌سازی استانداردهای توسعه‌پایدار، مرتبط با عدم آگاهی و درک این مفهومِ توسعه است. اطلاعات ارائه شده در این مقاله، دوره‌ زمانی 2011-2005 را پوشش می¬دهد. همزمان با افزایش آگاهی نسبت به نیاز به پیاده‌سازی مفهوم توسعه‌پایدار، وضعیت تک تک مناطق نیز باید بهبود یابد. بنابراین، نظارت مستمر بر پیاده‌سازی مفهوم توسعه‌پایدار باید بعنوان یک فرآیندِ مهم باقی بماند. این امر، نیاز به تحقیقات بیشتر برای نشان دادن عملکرد واقعی پیاده‌سازی توسعه‌پایدار را نشان می‌دهد و مشخص می‌کند که مناطق لهستان، خود را در مسیر خوبی به سمت توسعه‌پایدار قرار می‌دهند. بنابراین، نتایج پژوهش انجام شده می‌تواند بطور عملی توسط مسئولان توسعه‌ سیاست در سطح منطقه‌ای، برای ارزیابی اثربخشی و کارایی پژوهش انجام شده، بکار گرفته شود. ارزیابی موقعیت یک منطقه خاص در برابر پس‌زمینه سایرین و همچنین مشاهده‌ چگونگی تغییر وضعیت در یک منطقه خاص در طول چندین سال، امکان‌پذیر است.