1- Alffram, M (2022). Sihanoukville Pays the Price for Heavy Reliance on Chinese, Bangkok Post, 9 May,
https://www.bangkokpost.com/business/2306938/sihanoukville-pays-the-price-for-heavy-reliance-on-chinese
2- Calabrese, Borodyna and Nadin, R (2022). Risks along the Belt and Road: Chinese investment and infrastructure development in Cambodia. Report. London: ODI
www.odi.org/en/publications/risks-along-the-belt-and-road-chineseinvestment-and- infrastructure-development-in-cambodia
3- Calabrese, L and Cao, Y (2021). Managing the Belt and Road: Agency and development in Cambodia and Myanmar. World Development, 141, 105-297.
4- Chheang, V (2021). BRI Projects in Cambodia and Laos Roll On Despite Covid-19, Perspective 2021/99, ISEAS-Yusuf Ishak Institute, Singapore.
5- Chheang, V and Heng, P. (2021). Cambodian Perspective on the Belt and Road Initiative. In Research Handbook on the Belt and Road Initiative. Edited by Joseph Chinyong Liow, Hong Liu, and Gong Xue. Cheltenham: Edward Elgar.
6- China, Daily (2022) China's BRI Projects Greatly Benefit Cambodian Economy, People: Officials, Experts, Xinhua, 5 May.
http://global.chinadaily.com.cn/a/202205/06/WS6274bc7ba310fd2b29e5b118.html
7- Council for the Development of Cambodia (CDC) (2013). Development Cooperation and Partnerships Strategy (2013-2018). Phnom Penh: CDC.
8- Council for the Development of Cambodia (CDC) (2019). Development Cooperation and Partnerships Strategy (2019-2024). Phnom Penh: CDC.
9- Daye, C. (2021), Chinese Companies Leverage New Technology to Protect Environment under the BRI, Global Times, 28 June.
10- Faulder, D and Kawase, K (2018). Cambodians Wary as Chinese Investment Transforms their Country, Nikkei Asian Review, 18 July. https://asia.nikkei.com/Spotlight/Cover-Story/Cambodians-wary-as-Chinese-investment-transforms-their-country
11- Freedman, D and Menon, J (2022). Cambodia’s Post-Pandemic Recovery and Future Growth: Key Challenges. Perspective 2022/40, ISEAS-Yusuf Ishak Institute, Singapore.
https://www.iseas.edu.sg/wpcontent/uploads/2022/03/ISEAS_Perspective_2022_40.pdf 14.
12- Gelpern, A and others (2021). How China Lends: A Rare Look into 100 Debt Contracts with Foreign Governments. Peterson Institute for International Economics, Kiel Institute for the World Economy, Center for Global Development, and AidData at William & Mary.
13- Hill, H. and J. Menon (2013). Cambodia: Rapid Growth with Weak Institutions. Asian Economic Policy Review, 8(1), 46-69.
14- Hu, F and Zhang, K (2019). Chinese Enterprises’ Investment in Infrastructure Construction in Cambodia. Asian Perspective, 43(1), 177–207.
15- International Monetary Fund (IMF). (2021). Staff Report of the 2021 Article IV Consultation. IMF: Washington DC.
16- Long, K (2019). Report: Sihanoukville crimes increase 25%, Phnom Penh Post, 14 March. https://www.phnompenhpost.com/national/report-sihanoukville-crimes-increase-25
17- Menon, J (2021). Cambodia tests living with COVID-19. East Asia Forum, 2 December. Cambodia tests living with COVID-19.
18- Ngin, C (2022). The Undetermined Costs and Benefits of Cambodia’s Engagement with China’s Belt and Road Initiative. ISEAS Perspective, 2022(84), ISEAS-Yusof Ishak Institute.
19- Po, S.and Heng, K (2019). Assessing the Impacts of Chinese Investments in Cambodia: The Case of Preah Sihanoukville Province.” Issues and Insights, vol. 19 (May).
https://pacforum.org/wpcontent/uploads/2019/06/issuesinsights_Vol19WP4_FINAL.pdf
20- Shinn, D. H (2016). The Environmental Impact of China’s Investment in Africa. Cornell International Law Journal, 49(1), 25-65.
21- Wang, Z (2022). Assessing the Belt and Road Initiative in Southeast Asia amid the COVID-19 Pandemic (2021-2022). ISEAS Perspective, 2022(57). ISEAS-Yusof Ishak Institute.
22- Warr, P and Menon, J (2016). Cambodia’s Special Economic Zones. Journal of Southeast Asian Economies, 33(3), 273-90.
23- Zhang, J and others (2014). Does Chinese investment affect Sub-Saharan African growth? International Journal of Emerging Markets, 9(2), 257-275.
24- Zhou, D (2007). A Record of Cambodia: The Land and Its People. Chiang Mai: Silkworm Books.

مقدمه
کاملا مشخص است که کامبوج و چین روابط سیاسی و اقتصادی قوی و ویژه¬ای دارند. شاید تنها چیزی که اطلاعات کمی در مورد آن وجود دارد، قدمت ¬این رابطه باشد. قدمت روابط دیپلماتیک این دو کشور با هم به قرن سیزدهم می¬رسد (Zhou, 2007). وابستگی بیش از حد کامبوج به چین برای سرمایه-گذاری، تجارت، کمک و امور مالی به حدی رسیده که گاهی به طرز تحقیرآمیزی به کامبوج "دولت تحت¬الحمایه" چین گفته می¬شود. کامبوج یک کشور کوچک اما مستقل و خودمختار است، که با چالش مدیریتِ این رابطه و اطمینان از حفظ هویت ملی، ضمن تأمین منافع ملی خود مواجه است. شکی نیست که تقویت روابط بین این دو کشور با کمک روابط قوی و شخصی بین رئیس¬جمهور شی¬ جین¬پینگ و نخست وزیر هون سن انجام شده است. همچنین این رابطه به افزایش انزوا از سوی غرب که اقدامات تنبیهی متعددی را در پاسخ به بدتر شدن ضوابط حکومتی و نقض حقوق بشر اعمال کرده، کمک کرده است. خصوصا ¬ایالات متحده و اروپا پیوسته چنین فشارهایی را به مرور زمان افزایش داده، و به کودتای صورت¬گرفته در 1997 بر سر تمهیدات تقسیم قدرت با شاهزاده رانارید پایان داد و هون سن بعنوان تنها نخست¬وزیر منصوب شد.
یکی از عوامل مهم تشدیدکننده روابط اقتصادی بین دو این کشور، مشارکت فعال کامبوج در ابتکار کمربند و جادة چین است. کامبوج از زمان تأسیس آن در سال 2013، یکی از طرفداران سرسخت و مشتاق پروژه ابتکار کمربند و جاده  بوده است. هرچند ابتکار کمربند و جاده در کامبوج عمدتا متمرکز بر وام¬های ارائه شده برای توسعه زیرساخت¬های حمل و نقل فیزیکی بوده، ولی با توسعه و تحولات شهر بندری سیهانوکویل در جنوب نیز ارتباط مستقیم یا غیرمستقیمی داشته است. بجز تقویت روابط از طریق تبادل افراد و گروه¬ها، سرمایه‌گذاری¬هایی نیز در زمینه کشاورزی، انرژی و تولید صورت گرفته است.
هدف اصلی این مقاله ارزیابی تأثیر ابتکار کمربند و جاده با تمرکز بر هزینه¬ها و منافع آن، هم واقعی و هم فرضی است. این تصور از کنش¬گرهای مختلف در داخل خود کشور- دولت، بخش خصوصی و شهروندان - نشأت می‌گیرد و به همین دلیل هدف آن ارائه روایتی از دیدگاه افراد داخل کشور است.
در پی انتقادات بیان ¬شده از جانب ایالات¬ متحده و سایر کشورهای غیرعضو ابتکار کمربند و جاده، چین در سال 2019 تعهدات خود در قبال بهبود کیفیت سرمایه¬گذاری¬هایِ ابتکار کمربند و جاده را در دومین نشست سران ابتکار کمربند و جاده اعلام کرد. با اتخاذ ضوابط و هنجارهای بین¬المللی در انتخاب پروژه و همه جوانب عملیات و پیاده¬سازی، تعهداتی برای چندجانبه¬گرایی ابتکار کمربند و جاده انجام شدند. همچنین انتظار می¬رفت پروژه¬های ابتکار کمربند و جاده  از نقطه¬نظر کشور وام¬ گیرنده به لحاظ مالی، زیست¬ محیطی و اجتماعی پایدارتر باشند. با اینکه داده¬ها همچنان محدود است، ولی اقداماتی صورت¬ گرفته تا انجام این تعهدات از دومین نشست سران ابتکار کمربند و جاده در پیاده¬سازی پروژه¬های در دست¬ اقدام یا در انتخاب پروژه¬های جدید را آزمایش و ارزیابی کند.
این مقاله در شش قسمت ارائه شده است. بخش بعدی افزایش رابطه بین کامبوج و چین را با تمرکز بر نقش ابتکار کمربند و جاده و نیز میزان اثرگذاری آن بر هدف اعلام¬ شده یعنی پیگیری تنوع¬بخشی در اشکال مختلف را شرح می‌دهد. هدف بخش 3 ارائه تعریف کاربردی از ابتکار کمربند و جاده  و انواع پروژه¬های لحاظ ¬شده در آن است. پس از آن، ارزیابی هزینه¬ها و منافع ابتکار کمربند و جاده  با استناد به مطالعات موجود ارائه می¬شود. تصورات ابتکار کمربند و جاده و اثرات حاصل از بخش دولتی، بخش خصوصی و مردم کامبوج موضوع بخش 5 است. در بخش پایانی نتیجه¬گیری ارائه می¬شود.

1- ابتکار کمربند و جاده، افزایش وابستگی به چین و تنوع‌بخشی
کامبوج بعنوان اقتصاد ¬گذار و کشور کمتر توسعه¬یافته ، اگر بخواهد با نرخی سریع¬تر از نرخ تعیین شده با نرخ پایین پس‌اندازهای داخلی رشد کند، نیاز به جذب سرمایه‌گذاری مستقیم خارجی  دارد یا باید متحمل بدهی خارجی شود. با این حال، عنصر پایداری مرتبط با هریک از این جریان¬ها وجود دارد. نیاز به پایدارسازی بلندمدت بدهی کاملا¬ پذیرفته شده و شاید بهتر از نیاز به اطمینان از اینکه جریان-های سرمایه¬گذاری مستقیم خارجی بیشتر از ظرفیت جذب نیست، درک شده است. مورد دوم با اطمینان از اینکه رقابت خارجیِ بخش کالاهای قابل¬مبادله بواسطه¬ افزایش شدید نرخ واقعی ارز به دلیل جریان¬های عظیم سرمایه¬گذاری مستقیم خارجی، مختل نشده، مرتبط است. این می‌تواند منجر به فرآیند صنعت‌زدایی شبیه به مورد توصیف¬ شده تحت عنوان بیماری هلندی شود. نکته مهم در اینجا این است که اقتصادی مانند کامبوج اگر بخواهد به شیوه‌ای پایدار و فراگیر رشد کند، باید در انتخاب پروژه¬های خود، خواه سرمایه‌گذاری خارجی یا استقراض¬ها، گزینشی عمل کند.
وابستگی زیاد به یک کشور بخاطر نیازهای اقتصادی و غیراقتصادی آن ریسک¬های آشکاری را در پی دارد. در پایان سال 2021 بدهی کامبوج 5/9 میلیارد دلار بود که 7/42 درصد آن را به چین بدهکار بود. این تقریبا 15 درصد سهم تولید ناخالص داخلی را تشکیل می¬داد. با کاهش سرعت رشد اقتصادی چین، تنوع¬بخشی به شرکای تجاری و سرمایه¬گذاری، ممکن است ریسک را با کاهش آسیب¬پذیری به شوک¬های مختص این کشور را گسترش دهد. تغییرات ساختاری داخلی با تنوع بخشیدن به منابع رشد با افزایش سهم سرمایه‌گذاران جدید که می‌توانند به اتصال کامبوج به بازارهای جدید و تولید زنجیره¬های تأمین جهانی کمک کنند، تقویت خواهد شد. هزینه¬های مرتبط با افزایش تراکم اقتصادی وجود دارد و باید در ارزیابی منافع خالص مشارکت آتی در نظر گرفته شود.
اما آیا وابستگی زیاد به سرمایه‌گذاری چینی و کمک‌های مرتبط با ابتکار کمربند و جاده  تعامل با سایر سرمایه‌گذاران و کمک¬کنندگان را کاهش داده یا پس زده است؟ شواهدی وجود دارند که نشان می¬دهند ممکن است اینگونه نبوده باشد. برای مثال، کالابرس و کائو (2021) متوجه شدند که دولت کامبوج از استراتژی‌های همکاری و مشارکت توسعه خود استفاده کرده است ((CDC 2013, 2019. تا کمک برای توسعه زیرساخت‌های مرتبط یا غیرمرتبط با ابتکار کمربند و جاده را برای تحقق نیازهای اقتصادی خود هماهنگ کند. به¬رغم تسلط چین بر تأمین مالی توسعه زیرساخت از طریق ابتکار کمربند و جاده، کمک¬ کنندگان و سرمایه¬گذاران بسیار دیگری در توسعه زیرساخت حمل و نقل و انرژی در کامبوج مشارکت کرده¬اند. همانگونه که در جدول 1 نشان داده شده، مجموع پرداخت¬های نقدی مربوط به کمک¬های رسمی توسعه  از چین بین سال¬های 2019 تا 2021 فقط کمی بیشتر از ژاپن در مدت زمان مشابه است (Ngin, 2022).
همچنین جدول شماره (1) نشان می¬دهد که پرداخت¬های نقدی برنامه¬ریزی شده بین سال¬های 2022 تا 2024 از چین و سایر کمک¬کنندگان طبق روند قبلی کاهش ادامه خواهد یافت. این افت برای سال 2024 بسیار شدید است، که ممکن است صرفا بیانگر افزایش بی¬اعتمادی در آینده باشد. حتی پس از کنار گذاشتن سال 2024، آیا این روند باید منبعی برای نگرانی آتی ابتکار کمربند و جاده در کامبوج باشد؟ دلایل متعددی وجود دارند که نشان می¬دهند اینگونه نیست. اولا، این کاهش به -اندازه سایر کشورهای کمک¬کننده اصلی یعنی، ژاپن چندان شدید نیست. دوما، ممکن است تغییرات در ترکیب فعالیت¬های ابتکار کمربند و جاده از زیرساخت سخت به نرم که شامل هزینه¬های مالی کمتری است، را نشان می¬دهد. این تا حدودی می¬تواند در پاسخ به دومین نشست سران ابتکار کمربند و جاده باشد. آخرین موضوع اما نه بی¬اهمیت¬ترین، ممکن است بیانگر تغییر به سمت تأمین مالی غیر از کمک رسمی توسعه باشد. تغییر به سمت سرمایه¬گذاری بیشترِ سهام چینی و مشارکت بخش خصوصی از قبل آغاز شده و این روند ممکن است در آینده افزایش یابد.
بنابراین، دولت کامبوج به‌رغم وابستگی زیاد به کمک و سرمایه‌گذاری چینی‌ها، همواره مراقب بوده تا کمک‌ها و سرمایه‌گذاری¬ها را از سایر منابع حذف نکند. در واقع، برخی بر این باورند که دولت بر روابط رو به رشد با چین در جهت تسریع راهبردی کمک‌ها و سرمایه‌گذاری¬های بیشتر از منابع رقیب در منطقه، بهره¬برداری می‌کند.

جدول 1) پرداخت‌های کمک توسعه رسمی توسط کشورهای کمک‌کننده منتخب (ماه می سال 2022)

Extracted from Cambodia ODA Database. Available at: http://odacambodia.com/Reports/reports_by_updated.asp?status=0 (Ngin, 2022)

2- تعریف پروژه‌های ابتکار کمربند و جاده در کامبوج
هیچ لیست رسمی از پروژه¬های ابتکار کمربند و جاده در کامبوج وجود ندارد. وانگ (2022) برای جلوگیری از گنجاندن تمام سرمایه‌گذاری¬ها یا وام‌های مرتبط با چین بصورت بخشی از ابتکار کمربند و جاده، یک¬ سری معیارهای استفاده ¬شده در تعیین اینکه کدام پروژه¬ها باید گنجانده شوند، را ارائه می‌کند. پروژه¬ها اگر بصورت بخشی از ابتکار کمربند و جاده طبقه‌بندی شوند آنگاه (الف) بطور کامل یا جزئی از طریق وام‌های اخذ شده از موسسات مالی چینی تأمین مالی شده؛ (ب) توسط شرکت¬های چینی (اعم از دولتی یا خصوصی) سرمایه¬گذاری شده؛ (ج) با سرمایه¬گذاری مشترک شرکت¬های چینی و شرکای محلی آنها انجام شده؛ و (د) بخشی از برنامه کمک خارجی چین هستند.
برپایه معیارهای فوق¬الذکر، وانگ (2022) 101 پروژه را در کامبوج شناسایی کرده که می¬توان بصورت بخشی از ابتکار کمربند و جاده در نظر گرفت. بخش زیادی از پروژه¬ها مربوط به وام¬های اخذ شده برای توسعه زیرساخت¬های حمل و نقل فیزیکی است. این¬ها شامل شبکه¬های جاده‌ای بزرگ 2 میلیارد دلاری، بزرگراه 190 کیلومتری از پنوم¬پن به سیهانوکویل، فرودگاه¬های جدید و بزرگ مانند فرودگاه بین‌المللی سیم ریپ و فرودگاه دیگری در پنوم¬پن، و پروژه¬های مختلف با اتصال کمتر هستند. تا ژوئن 2021، چین 3287 کیلومتر جاده و هشت پل اصلی تقریبا به طول کل 7/7 کیلومتر بصورت بخشی از ابتکار کمربند و جاده ساخته بود.
ابتکار کمربند و جاده در کامبوج از طریق ارتباط مستقیم یا غیرمستقیم خود با توسعه و ایجاد تحولاتی در سیهانوکویل پوشش مطبوعاتی منفی زیادی دریافت کرده است. بخش عظیمی از سرمایه‌گذاری¬های چینی، سیهانوکویل را از شهر تفریحی ساحلی بی¬جنب و جوش، شهر محبوب در میان گردشگران دارای بودجه کمتر و مسافران کوله به دوش، به یک مرکز قمار پرازدحام، که در آن هتل‌ها و کازینوهای مجلل امروزه فراوان هستند، تبدیل کرده است. با اینکه سرمایه‌گذاری چینی‌ها در املاک و مستغلات، هتل‌ها و کازینوها ممکن است بصورت بخشی از ابتکار کمربند و جاده در نظر گرفته نشوند، ولی زیرساخت‌ها و پروژه¬های مرتبط که تغییر و تحول در شهر را تسهیل کرده‌اند تا حدود زیادی جزء ابتکار کمربند و جاده  هستند.
منطقه ویژه اقتصادی  سیهانوکویل در سال 2008 تا 2009 بصورت منطقه محصور با تمرکز بر تولید سبک، عمدتا پوشاک، شروع بکار کرد و توسط یک شرکت چینی مدیریت می¬شد، اکثریت قریب به اتفاق شرکت¬های این منطقه از کشور چین هستند (Warr and Menon, 2017). این منطقه از بکارگیری کمتر از 1000 کارگر (چه محلی و چه خارجی) در مراحل اولیه بهره¬برداری رشد کرده و به بزرگترین منطقه ویژه اقتصادی در کشور تبدیل شده است. همچنین پس از امضای فرمان فرعی توسط نخست¬وزیر هون سن در 9 ژوئن 2021، از منطقه محصور با تولید سبک به منطقه ویژه اقتصادی چندمنظوره که کل استان را در بر می¬گیرد، توسعه یافته است. منطقه ویژه اقتصادی بعنوان بخشی از ابتکار کمربند و جاده در نظر گرفته می¬شود و نیز تمام تولیدات سبک و تصفیه فاضلاب و سایر امکانات موجود در آن لحاظ شده است.
همچنین سرمایه¬گذاری¬هایی در زمینه کشاورزی و انرژی بصورت بخشی از ابتکار کمربند و جاده، سوای تقویت روابط از طریق تبادل افراد و گروه¬ها صورت گرفته است. مهمترین پروژه در زمینه انرژی، نیروگاه 700 مگاواتی در سیهانوکویل است.
در ژوئن 2020، وزارت امور خارجه چین اعلام کرد که 30 تا 40 درصد از پروژه¬های ابتکار کمربند و جاده در سرتاسر جهان با همه¬گیری کووید-19 تحت تأثیر قرار گرفته و 20 درصد دیگر نیز بشدت تحت تأثیر قرار گرفته بودند. برخلاف سایر کشورها، ظاهرا اجرای پروژه¬های ابتکار کمربند و جاده در کامبوج بواسطه¬ این بیماری همه¬گیر کمتر تحت تاثیر قرار گرفته است (Chheang, 2021). در همین راستا، از ژانویه 2021 تا مارس 2022، در کامبوج 16 پروژه ابتکار کمربند و جاده انجام ¬شده که شامل یک پیشنهاد مناقصه، شش پروژه تکمیلی، دو پروژه که ساخت آنها به تازگی شروع شده، چهار قرارداد در حال امضا و چهار پروژه در دست اقدام است . برحسب نوع بخش، این¬ها شامل دو پروژه در زمینه کشاورزی، یک پروژه در زمینه مواد شیمیایی، دو پروژه در حوزه ساخت و ساز، چهار پروژه در حوزه انرژی، یک پروژه در زمینه خدمات سلامتی و شش پروژه در حوزه زیرساخت حمل و نقل هستند. همچنین، پروژه¬هایی قبل از شروع ابتکار کمربند و جاده  در سال 2013 انجام شده که بعدا بعنوان بخشی از ابتکار کمربند و جاده اعلام شدند.

3- هزینه‌ها و منافع پروژه‌های ابتکار کمربند و جاده
تعداد مطالعاتی که هزینه¬ها و منافع پروژه¬های ابتکار کمربند و جاده در کامبوج را ارزیابی می¬کنند، اندک هستند.  تحلیل‌های موجود عموما مطالعات موردی خاص با تمرکز بر تک¬تک پروژه¬ها و استفاده از روش‌های کیفی مانند مصاحبه¬ها و بحث¬های گروهی هستند. این رویکرد، به دلیل ماهیت خود، تمایل دارد تا اثرات کوتاه‌مدت، عموماً هزینه‌ها را برجسته کند و برای به تصویر کشیدن اثرات بلندمدت، عموماً منافع، کم¬تر تأکید دارد. این دستکاری باید در تفسیر یافته¬های این مطالعات در نظر گرفته شود. بنابراین، شاید تعجب¬آور نباشد که بیشتر مطالعات اثرات آنی و مستقیم مانند خسارات زیست محیطی، تخلیه اجباری در نتیجه زمین¬خواری، و زیان¬های مرتبط با منابع امرار معاش را مدنظر قرار می¬دهند . این به معنای انکار واقعی یا قابل توجه این اثرات نیست، بلکه صرفا باید توجه داشت که آنها عموما فقط نیمی از اثرات در تحلیل هزینه-فایده را مدنظر قرار می¬دهند.
همچنین این تحلیل‌ها به مشکلات مختلف در رابطه با رویه و اجرا، همراه با عدم رایزنی یا رایزنی اندک یا مشارکت با جوامع محلی، و عدم شفاف¬سازی عمومی و پاسخگویی اشاره می‌کنند. مشکلات رویه¬ای ارتباط مستقیمی با اثرات منفی مشخص دارند.
مطالعات کیفی زیادی وجود دارد که بر خسارات زیست محیطی ناشی از پروژه¬های زیرساختی ابتکار کمربند و جاده تأکید می¬کنند. با این حال، برخی نشانه¬های اولیه مبنی بر اینکه اثرات زیست‌محیطی در اجرای پروژه¬ها پس از دومین نشست سران ابتکار کمربند و جاده جدی‌تر در نظر گرفته ¬شده، وجود دارند. فشار برای انجام چنین کارهایی نیز از پیشنهاد بازسازی جهان بهتر ارائه ¬شده توسط رئیس-جمهور ایالات متحده بایدن  شکل گرفته است. برای مثال، در ساخت و ساز در دست اقدام بزرگراه پنوم‌پن به سیهانوکویل، گزارش¬هایی وجود دارند مبنی بر اینکه اقداماتی برای محافظت از اکوسیستم آسیب¬پذیر با کاهش تأثیر کار ساخت و ساز روی تپه¬های سبز و آب پیرامون در جهت جلوگیری از هرگونه فرسایش زمین انجام شده است. افزایش استفاده از مواد بازیافتی و استفاده از فناوری¬هایی که سبب کاهش و بازیافت پسماند می¬شود نیز در مرحله اجرا مشاهده شده است. برای مثال، هر بخش از پروژه ساختمان¬های اداری، هتل¬ها و حتی محوطه¬ پارکینگ¬ها، دارای تصفیه¬خانه فاضلاب متصل به آن هست که فاضلاب خانگی را برای آبیاری زمین¬های کشاورزی در مناطق مجاور بازیافت می-کند(Daye, 2021) . با اینکه در اوایل کار، نشانه¬هایی وجود داشتند که نشان می¬دادند فناوری¬ها و فرآیندهای زیست¬سازگار بیشتری در ساخت پروژه¬هایی مانند این بزرگراه بزرگ پس از دومین نشست سران ابتکار کمربند و جاده اعمال شده است. خیلی زود است که بگوییم آیا این اقدام برای ساخت "بزرگراه سبز" منجر به روند جدیدی در صنعت زیرساخت که توجه بیشتری به حفاظت از محیط زیست کامبوج دارد خواهد شد. علاوه بر این، مسائل مربوط به بررسی مناسب، بویژه در محدود کردن نگرانی‌ها در مورد غصب زمین بعنوان بخشی از برنامه‌های اسکان مجدد، و اجرای موثر ارزیابی اثرات زیست‌محیطی، همچنان دغدغه اصلی است و باید بطور جداگانه مورد بررسی قرار گیرد.
منافع حاصل از پروژه¬های ابتکار کمربند و جاده در حوزه زیرساخت از کاهش هزینه¬های حمل و نقل و تجارت نشأت می¬گیرد که ممکن است تحقق آن سال¬ها طول بکشد. تأثیری که می¬تواند بر افزایش رشد اقتصادی داشته باشد ممکن است حتی بیشتر از این طول بکشد و احتمالا با این واقعیت که ممکن است در مجموع کوچک باشد، تحت¬الشعاع قرار بگیرد. شناسایی یا سنجش هرگونه انتقال فناوری مرتبط با این پروژه¬ها نیز ممکن است دشوار باشد، اما این مانع وجود آن نمی‌شود. در کشوری مانند کامبوج، احتمالا این اثرات با توسعه سرمایه انسانی حاصل از انتقال مهارت¬ها از طریق آموزش و هزینه¬های سرریز مرتبط شروع می¬شوند. منافع¬ آنی¬تر معمولا به افزایش اشتغال¬زایی مربوط می¬شوند. با اینکه شواهد مشخصی از افزایش اشتغال¬زایی وجود دارند، اما دغدغه¬هایی نیز وجود دارد که بیشتر مشاغل با درآمد بهتر، برای مثال در مدیریت، به اتباع چینی اختصاص داده می¬شوند. حتی در گروه¬های با مهارت پایین تا متوسط، شواهد و مدارکی وجود دارند که نشان می‌دهند سرمایه‌گذاری چینی مرتبط با ورود کارگران خارجی و کاهش هزینه سرریز آن به اقتصاد محلی و فرصت‌های شغلی اندک برای کارگران محلی است. این واقعیت که اوضاع بازار کار برای کارگران دارای مهارت کم و متوسط علیرغم همه‌گیری کرونا سخت است، نشان می‌دهد که ¬این هزینه بیشتر از آنکه یک هزینه واقعی باشد، یک هزینه فرضی است.
در مطالعاتی در زمینه سرمایه¬گذاری¬های بزرگ چین در استان پره سیهانوک، هزینه سرریز محدود به جامعه محلی بررسی شده است. همانطور که قبلا ذکر شده، حتی اگر سرمایه‌گذاری¬های هنگفت انجام¬ شده در هتل‌ها و کازینوها که مجموعه¬های تفریحی محسوب می‌شوند، بخشی از ابتکار کمربند و جاده در نظر گرفته نشوند، حمل‌ و نقل و سایر زیرساخت‌ها که توسعه آن را تسهیل کرده‌اند تا حدود زیادی جزء ابتکار کمربند و جاده هستند. لذا در ارزیابی اثرگذاری، بهتر است میزان کمک ابتکار کمربند و جاده  به توسعه و تحولات کلی سیهانوکویل، مانند نقش جدید آن بصورت یک مرکز تفریحی و سرگرمی متمرکز بر قمار نیز در نظر گرفته شود. هرچند ¬این نوع صنعت ممکن است در کانون زیرساخت¬ها و پروژه¬های مربوط به ابتکار کمربند و جاده نباشند، ولی در هر حال پیامد غیرمستقیم این ابتکار است.
توسعه سریع منجر به صعود قیمت املاک و اجاره¬ها شده که به نفع ساکنان محلی صاحب زمین بوده ولی هزینه زندگی سایر افراد کامبوجی در استان را نیز افزایش داده است. همچنین جابجایی بسیار و اسکان اجباری ساکنان محلی برای سازگاری با تحولات سریع انجام شده است. برای توصیف این موضوع، در سال 2017، 120000 گردشگر و 78000 ساکن دائمی از چین به سیهانوکویل اضافه شد و در مقایسه با جمعیت کل استان که فقط 150000 نفر بود، این مهاجرت گسترده ساختار اقتصادی و اجتماعی جوامع محلی را مختل کرده است (Alffram, 2022). همچنین دغدغه‌هایی راجع به بنگاه‌های خرد، کوچک و متوسط محلی  که به قبلا تحت عنوان تجارت توریستی کوله‌گردی خدمت می‌کردند وجود دارد، این¬ها توسط شرکت¬های چینی که گردشگران قمارباز و فراغتی گران‌قیمت را هدف قرار می‌دهند، از بین برده شده‌اند که منجر به از دست رفتن سرمایه و اشتغال محلی می‌شود.
پیشنهاد چهانگ و هنگ (2021) این بود که هرچند سرمایه¬گذاری چینی ثروت را به کامبوج آورده، ولی این ثروت بصورت محلی تقسیم نشده و عمدتا در جامعه چینی کامبوج نگه داشته می¬شود. فاولدر و کاواسه (2018) از این هم فراتر رفته و پیشنهاد می‌کنند که ساکنان و مسافران چینی در کامبوج، از مغازه¬داران چینی خرید می¬کنند، در رستوران‌های چینی غذا می¬خورند و در هتل‌های چینی اقامت می¬کند و به همین دلیل اثر تراوشی (نشت اقتصادی) برای کسب و کارهای محلی بسیار محدود است . اینها دغدغه¬های مشروعی هستند که بارها از سوی طرف¬های آسیب¬ دیده و ناظران و رسانه-های مستقل مطرح شده است. تبادل و مشاوره بیشتر با جوامع محلی و ذ¬ینفعان برخی هزینه¬ها را کاهش داده¬ و منافع افزایش توسعه و اتصال را حفظ کرده¬اند.
سیهانوکویل جدای اینکه مرکز صنعت تفریحی است، امروزه مرکز بزرگترین منطقه ویژه اقتصادی کامبوج نیز می¬باشد. هم¬اکنون فرصت¬های شغلی بهتری برای کارگران روستایی در پی خروج از کشاورزی معیشتی فراهم کرده و از پتانسیل رشد قابل توجهی برخوردار است. تمرکز فعالیت¬ها در منطقه ویژه اقتصادی همچنان بر تولید سبک می¬باشد و متمرکز بر پوشاک است. تغییرات ساختاری در داخل کشور بواسطه¬ تنوع بخشیدن به منابع رشد با افزایش سهم سرمایه‌گذاران جدید که می‌توانند به اتصال کامبوج در تولید زنجیره¬های اصلی تامین جهانی در بخش‌های الکترونیک و خودرو کمک کنند، تقویت خواهد شد. تاکنون، تنوع¬بخشی در حوزه تولید به غیر از پوشاک عمدتا توسط ژاپن و نیز اقتصادهای تازه صنعتی شده مانند کره جنوبی و تایوان در مناطق ویژه اقتصادی واقع در پنوم¬پن و پویپت انجام شده است. با اینکه سرمایه‌گذاری چینی از گسترش و ارتقاء در زمینه پوشاک، منسوجات و کشاورزی حمایت می‌کند، ولی تنوع¬بخشی به این بخش‌ها و به صنایع مهم در تولید زنجیره تأمین در الکترونیک و خودرو هنوز صورت نگرفته است.
همچنین شواهد و مدارک کمی برای حمایت از این ادعا وجود دارد که روابط سیاسی قوی یا مشارکت فعال در ابتکار کمربند و جاده، جابجاسازی شرکت¬های چینی در تولید موادی به غیر از پوشاک را برای فرار از تعرفه¬های جنگ تجاری با ایالات متحده تسهیل کرده است.
به غیر از مورد خاص سیهانوکویل، سرمایه¬گذاری¬های ابتکار کمربند و جاده در زیرساخت¬هایی که اتصال را بهبود می¬بخشند، امروزه با کاهش هزینه¬های حمل و نقل و تجارت، که در گذشته در کشوری با اتصال ضعیف مانند کامبوج بالا بوده است، منافعی را در پی دارد. این توسعه زیرساخت سبب افزایش رقابت¬پذیری بخش کالاهای قابل مبادله، افزایش صادرات و کاهش قیمت¬ها برای مصرف¬ کنندگان و تولید کنندگان در کامبوج شده است.
مهم است بدانید که منافع کامل حاصل از پروژه¬های ابتکار کمربند و جاده را نمی¬توان بدون اصلاحات سیاسی مکمل تحقق بخشید، چون بیشتر آنها مستلزم انجام اقدامات داخلی نامرتبط با خود ابتکار کمربند و جاده  هستند. این امر خصوصا، نه منحصرا، در مورد پروژه¬های اتصال زیرساخت اعمال می-شود. این همان چیزی است که اغلب بصورت نرم¬افزار (سیاست) شرح داده می¬شود که باید همراه با سخت¬افزار (زیرساخت فیزیکی) باشد و معمولا مستلزم انجام تغییرات سیاستی که هزینه انجام تجارت را کاهش می¬دهد است. برای مثال، بانک جهانی اینطور برآورد می‌کند که در صورت بهبود تسهیلات تجاری و کاهش محدودیت‌های تجاری، بطور متوسط، درآمدهای واقعی برای اقتصادهای درگیر در ابتکار کمربند و جاده ممکن است دو تا چهار برابر بیشتر باشد. با اینکه پیشرفت¬هایی در تسهیل تجارت و ساده‌سازی روال گمرکی از طریق مشارکت کامبوج در قراردادهای تجارت آزاد دوجانبه و آسه‌آن صورت گرفته، ولی هنوز راه دور و درازی در پیش دارد.
برای مثال، کامبوج در سال 2018 از میان 160 کشور تحت پژوهش توسط بانک جهانی در رتبه 98 شاخص عملکرد لجستیک  قرار گرفت، و کشور همسایه ویتنام در رتبه 39 قرار داشت. تحقق منافع کامل پروژه¬های ابتکار کمربند و جاده مستلزم پیشرفت بیشتر همراه با اجرای اصلاحات سیاسی مکمل است.
علاوه بر این، رفع موانع قرار گرفته در مسیر تخصیص مجدد کارآمدتر عوامل یا تولید و منابع در بخش‌ها، می‌تواند این منافع میان‌مدت تا بلندمدت را بسیار بیشتر افزایش دهد. بنابراین، اثرات مستقیم کاهش هزینه ناشی از توسعه زیرساخت‌های مرتبط با ابتکار کمربند و جاده، کران پایین‌تری از منافع اقتصادی را بروز می‌دهد و اگر همراه با سیاست‌های مکمل باشد، ممکن است فقط بخشی از منافع کامل را نشان دهد.
درنهایت، دغدغه¬های مربوط به دیپلماسی بدهی و افزایش درماندگی بدهی حاصل از ابتکار کمربند و جاده و سایر وام¬ دهندگان کدام¬ها هستند؟ آخرین تحلیل پایداری بدهی  با استفاده از چارچوب پایدارسازی بدهی مشترک صندوق بین¬المللی پول یا بانک جهانی برای کشورهای کم درآمد قبل از همه¬گیری در سال 2019 انجام شد. تحلیل پایداری بدهی دریافت که کامبوج همچنان در معرض ریسک کمتر درماندگی بدهی خارجی قرار دارد و ریسک کلی درماندگی بدهی پایین بود. با اینکه ریسک کلی درماندگی بدهی کم بود، اما تحلیل¬ نشان داد که پایداری بدهی نسبت به شوک‌های صادراتی و رشد آسیب‌پذیر است، که هر دو در هنگام همه‌گیری، و تجسم تعهدات احتمالی حاصل از پروژه¬های مشارکت دولتی و خصوصی رخ داده‌اند. با اینکه منتظر ماندن تا تحلیل پایداری بدهی بعدی برای ارزیابی مجدد سطوح درماندگی بدهی فعلی کامبوج مهم است، ولی بعید است که سطوح پایین ریسک فقط با بیماری همه¬گیر افزایش یافته باشد (IMF, 2021) . در سال 2020، بدهی خارجی دولت کامبوج بالغ بر 8/8 میلیارد دلار بود که تقریبا 4 میلیارد دلار یا کمتر از نصف آن مربوط به چین بود. در مورد کامبوج، دغدغه‌ها درخصوص تله¬های احتمالی بدهی و دیپلماسی بدهی مرتبط با ابتکار کمربند و جاده، حتی پس از در نظر گرفتن اثرات همه‌گیری، بی¬دلیل به نظر می‌رسد.

4- تصورات ابتکار کمربند و جاده: دولت، بخش خصوصی و مردم
تصور غالب در میان بخش دولتی و مقامات دولتی کامبوج این بوده که ابتکار کمربند و جاده برای توسعه اقتصادی کامبوج سودمند بوده است. ظاهرا این دیدگاه از نخست¬وزیر تا مقامات ارشد تقریبا در هر وزارتخانه دولتی توسعه یافته است. نخست وزیر هون سن، قویا از ابتکار کمربند و جاده بسیار واضح حمایت کرده و بارها بر منافع اقتصادی آن تاکید کرده است. وی در سخنرانی خود در نشست احزاب سیاسی جهان که توسط حزب کمونیست چین در 6 جولای سال 2021 برگزار شد، ابتکار کمربند و جاده را مکانیزم همکاری برد-برد توصیف کرد که نقش مهمی در توسعه اجتماعی اقتصادی کشور، خصوصا در زمان همه‌گیری و بازیابی پسا همه‌گیری ایفا کرده است. او فراتر رفت و پیشنهاد کرد که حمایت چین از طریق ابتکار کمربند و جاده بجای ممانعت از استقلال سیاسی کامبوج به تقویت آن کمک می¬کند. حمایت از ابتکار کمربند و جاده در بالاترین سطوح دولتی کاملا مشخص است.
ابتکار کمربند و جاده نقش مهمی در توانمندسازی دولت کامبوج برای تحقق اهداف کوتاه‌مدت و میان‌مدت، که در فاز چهارم استراتژی مستطیلی و سیاست توسعه صنعتی 2025-2015 مطرح شده، ایفا می‌کند. نکته مهمتر اینکه، بعنوان سند مهمی برای دستیابی به آرمان¬های بلندمدت خود برای دستیابی به وضعیت درآمد بالاتر از متوسط تا سال 2030 و وضعیت درآمد بالا تا سال 2050 در نظر گرفته می¬شود. این موضع شاید به بهترین نحو ممکن توسط وسیم سوریا، معاون وزیر امور خارجه و سخنگوی وزارت کار و حمل و نقل عمومی خلاصه شده که: «این پروژه¬ها منافع ملموس زیادی را برای اقتصاد و مردم کامبوج فراهم کرده¬ و فراهم خواهند کرد».
این تصور مثبت از ابتکار کمربند و جاده توسط بخش دولتی توسط بخش خصوصی نیز به اشتراک گذاشته شده است. این شاید باتوجه به ¬اینکه بخش خصوصی از بهبود زیرساخت‌هایی که تجارت، مبادلات و سایر هزینه¬های انجام کسب و کار را کاهش می‌دهد، ذی¬نفع اصلی خواهد بود، تعجب‌آور نباشد. با این حال، برخی این منافع را فراتر از بهبود راندمان سرمایه¬گذاری می¬دانند. برای مثال، مک چمرویون، معاون بازار آنلاین اسمایل شاپ واقع در پنوم¬پن، مطالب زیر می¬گوید: «همه ¬این پروژه¬های زیرساختی نه تنها در بهبود زندگی روزمره مردم، بلکه در ارتقای رشد اقتصادی و نوسازی مناطق روستایی نقش مهمی ایفا کرده است».  در این خصوص، این تصور رو به رشد که ابتکار کمربند و جاده به فرآیند رشد فراگیرتر و مدل نوین توسعه کمک می¬کند وجود دارد.
اما برخی منتقدان ابتکار کمربند و جاده، چه داخلی و چه خارجی، این سوال را می‌پرسند که آیا وابستگی زیاد فقط به یک کشور به سود منافع بلندمدت کامبوج است. سوالاتی هم در رابطه با اینکه آیا ابتکار کمربند و جاده در افزایش بدهی، نابرابری، فساد و محرومیت از طریق واسطه¬گری برای نخبگان محلی نقش دارد، مطرح شده است. اغلب دغدغه¬ها درخصوص دیپلماسی بدهی، خصوصا باتوجه به افزایش نفوذ چین در همسایه لائوس مورد تاکید قرار می¬گیرند، و یافته¬های مطالعاتی مانند گلپرن و همکاران (2021) که به شرایط نسبتا محرمانه قراردادهای وام ابتکار کمربند و جاده که برای وام ¬گیرندگان آزادی عمل یا فضای مذاکره مجدد بسیار کمی باقی می¬گذارد، اشاره می¬کنند. این دیدگاهی است که معمولا توسط اساتید و سازمان‌های مردم¬نهاد بیان می‌شود. همانطور که قبلا توضیح داده شده، انتقادات سیاری از سیهانوکویل و تحولات سریع و چشمگیر آن شده است. با این حال، انتقاد بیان¬ شده از جانب اساتید و سازمان‌های مردم¬نهاد انتقاد کلی‌تر است و سیهانوکویل برای آنها صرفا بدترین نمونه تجلی آن را نشان می‌دهد.
همانطور که قبلا ذکر شده، به نظر می‌رسد که اجرای پروژه¬های ابتکار کمربند و جاده در مقایسه با سایر کشورها کمتر تحت تأثیر همه‌گیری در کامبوج قرار گرفتند. با این حال، آیا شواهد و مدارکی دال بر اینکه تعهدات انجام شده در دومین نشست سران ابتکار کمربند و جاده  در سال 2019 در طی دوره همه¬گیر پیگیری شده، وجود دارد؟ هنوز داده¬های کمی وجود دارد، ولی بیشتر به ¬این بستگی دارد که آیا مساعدت ارائه شده برای مقابله با همه¬گیری، که بصورت جاده ابریشم سلامت  توصیف شده، بعنوان بخشی از ابتکار کمربند و جاده¬ پذیرفته می¬شود یا خیر. اگر طبق پیشنهاد چین باشد، پس از دومین نشست سران ابتکار کمربند و جاده ، سیمای ابتکار کمربند و جاده در کامبوج بسیار تغییر کرده و به لحاظ اجتماعی مسئولیت¬پذیرتر و فراگیرتر شده است.
درخصوص اولین هدف نشست سران برای چندجانبه¬سازی ابتکار کمربند و جاده، تعامل بیشتر با آژانس¬های چندجانبه ضروری خواهد بود. در کشورهایی که موسسات ناپیدا، ضعیف یا هنوز در حال توسعه هستند، بانک‌های توسعه چندجانبه می‌توانند نقش مهم «کارگزار امین» در حصول اطمینان از رعایت ضوابط و تامین منافع درازمدت ملی را ایفا کنند.
می¬توان ادعا کرد که افزایش نقش بانک سرمایه‌گذاری زیرساخت آسیا  در تأمین مالی پروژه¬های زیرساختی ممکن است مسیر غیرمستقیم برای تحقق ¬این هدف باشد. به این دلیل غیرمستقیم است که با اینکه چین ذینفع اصلی است، ولی بانک سرمایه‌گذاری زیرساخت آسیا یک بانک توسعه چندجانبه است و فقط به ابتکار کمربند و جاده یا تأمین مالی پروژه¬های ابتکار کمربند و جاده خدمت نمی¬کند. این با یک مثال بیشتر توضیح داده شده، مثلا برزیل اخیرا بدون پیوستن به ابتکار کمربند و جاده بعنوان عضو کامل به بانک سرمایه‌گذاری زیرساخت آسیا ملحق شده است. بطور خلاصه، بانک سرمایه‌گذاری زیرساخت آسیا و ابتکار کمربند و جاده ممکن است مرتبط باشند، اما یک چیز و یکسان نیستند. این موضوع در رابطه با بانک توسعه جدید ، بازوی تأمین مالی توسعه ابتکار کشورهای عضو بریکس، که برزیل، روسیه، هند، چین و آفریقای جنوبی عضو آن هستند، نیز صدق می¬کند. اگر کامبوج برای تأمین مالی چنین پروژه‌هایی مجبور به قرض گرفتن شود، بانک توسعه جدید ممکن است در آینده راهی برای چندجانبه‌سازی ابتکار کمربند و جاده  در اختیار گذارد.
با اینکه انتقال مستقیم از استقراض از بانک¬ها یا شرکت¬های دولتی چین به بانک سرمایه‌گذاری زیرساخت آسیا پیشرفتی است که باید مورد استقبال قرار¬ گیرد، ولی چالش¬ها همچنان وجود دارند. دغدغه¬های دیگری نیز در مورد انتقال منابع مالی به بانک سرمایه‌گذاری زیرساخت آسیا برای تحقق تعهدات دومین نشست سران ابتکار کمربند و جاده وجود دارد. بانک سرمایه‌گذاری زیرساخت آسیا در رابطه با مسائل حساس مربوط به محیط زیست، اسکان مجدد و سایر اقدامات حفاظتی، ضوابط ملی کشورهای وام¬گیرنده را اتخاذ کرده است. این برخلاف سایر بانک¬های توسعه چندجانبه نظیر بانک جهانی و بانک توسعه آسیایی که ضوابط خاص خود را دارند و معمولا در سطح بالاتری تنظیم می-شوند است. در واقع، برخی افزایش تعداد و پیچیدگی الزامات مرتبط با استقراض از این وام ¬دهندگان چندجانبه قدیمی را عامل افزایش استقراض از منابع کم تقاضا می‌دانند، که بعد بهره¬برداری از مورد اول در استفاده از تامین مالی برای بهره¬گیری از اصلاحات سیاستی را کاهش می‌دهد. انگیزه انتقال از وام¬ دهندگان سنتی به وام ¬دهندگان جدیدتر همراه با شرایط کمتر اشتباه برای پروژه¬های کوچکتر بیشتر است که در آن هزینه تطبیق ممکن است سهم قابل¬توجه کل هزینه¬های پروژه را نشان دهد. محیط شادی باید ساخته شود، اما این هنوز اتفاق نیفتاده است.
شاید هم برخی ضوابط ملی در کشورهای کمتر توسعه¬ یافته مانند کامبوج هنوز بطور کامل توسعه نیافته باشند، یا به دلیل وجود موسسات ضعیف، کاملا از بین رفته باشند (Hill and Menon, 2013). اگر ضوابط ملی به اهداف دومین نشست سران ابتکار کمربند و جاده بی¬توجهی کند، این تغییر موفق به برآوردن آرمان¬های جدید نخواهد شد و همچنان مشکل¬ساز خواهد بود. علاوه بر این، مشکل واقعی اغلب بجای خود ضوابط، نحوه پیاده¬سازی است. چون ضوابط تعیین شده توسط قوانین چندجانبه مانند بانک جهانی و بانک توسعه آسیایی عموما بالاتر از ضوابط ملی است، پس نظارت و اجرا نیز توسط آنها انجام می¬شود. این متضمن آن است که ضوابط واقعا همانطور که منظور شده، اجرا می¬شوند. در صورت استفاده از ضوابط ملی، این امکان وجود دارد که نظارت یا با مقامات ملی تقسیم می¬شود یا به آنها واگذار می¬شود و این سبب نگرانی¬هایی در مورد تضاد منافع و استقلال احتمالی می-شود.
با این وجود، تغییر از استقراض از بانک‌ها یا شرکت¬های دولتی چین به بانک سرمایه‌گذاری زیرساخت آسیا سبب افزایش شفاف¬سازی می‌شود، که دغدغه اصلی مطرح ¬شده توسط گرپرت و همکاران (2021) درباره پروژه¬های ابتکار کمربند و جاده می¬باشد. پس اگر آنها به ضوابط تحمیل شده توسط سایر بانک¬های توسعه چندجانبه¬سازی بی¬توجهی کنند، آنگاه احتمالا ضوابط دیگری نیز در نتیجه این مطرح خواهد داد. بطور خلاصه، انتقال از وام¬دهی به بانک سرمایه‌گذاری زیرساخت آسیا مشکل را کاهش می¬دهد ولی ممکن است کاملا آن را رفع نکند. انتقال از وام¬دهی به بانک سرمایه‌گذاری زیرساخت آسیا و نیز سایر بانک¬های توسعه چندجانبه در تحقق آرمان¬های دومین نشست سران ابتکار کمربند و جاده باز هم بیشتر خواهد شد. این فعلا نیز اتفاق می¬افتد، اما ممکن است خصوصا در صورت تقویت همکاری با بانک سرمایه‌گذاری زیرساخت آسیا باز هم افزایش یابد.
سوای چندجانبه¬سازی ابتکار کمربند و جاده، دومین نشست سران نیز خواستار توجه بیشتر به پیامدهای زیست محیطی و اجتماعی پروژه¬ها بود. هیأت ¬منصفه هنوز فعالیتی ندارد، اما نشانه¬های امیدبخشی در رابطه با تغییرات در ترکیب مداخلات، که قبلا بدان اشاره شده، وجود دارد. طبق گفته وانگ (2022)، بیماری همه¬گیر بر ترکیب پروژه¬های ابتکار کمربند و جاده در آسیای جنوب شرقی تاثیر گذاشته و تمرکز را تا حدودی به سمت زیرساخت¬های به اصطلاح «نرم» نظیر خدمات بهداشتی و اقتصاد دیجیتال تغییر داده است. غیر از جاه ابریشم سلامت، که برای کامبوج بسیار حائز اهمیت است، تعامل اقتصادی با منطقه جنوب شرقی آسیا باتوجه به جاده ابریشم دیجیتال  در دستورکار ابتکار کمربند و جاده چین اهمیت زیادی دارد. احتمالا این روندها تا آینده قابل پیش‌بینی برای منطقه ادامه خواهند داشت، ولی تمرکز بر زیرساخت‌های فیزیکی سنتی احتمالا در کشورهایی مانند کامبوج حفظ خواهد شد.
تهیه واکسن از چین برای کامبوج عامل اصلی توانمندسازی این کشور برای مدیریت موثر همه‌گیری و بازگشایی سریع و ایمن اقتصاد آن بود . با¬ پذیرفتن اینکه جاده ابریشم سلامت امروزه بخشی از ابتکار کمربند و جاده است، این بُعد قطعا مهمترین نقش ابتکار کمربند و جاده در مدیریت و بازیابی از بیماری همه¬گیر کامبوج است. کامبوج اولین کشور کمتر توسعه¬یافته بود که بیش از 85 درصد جمعیت خود را واکسینه کرد و یکی از بهترین رکوردها را در بین همه کشورها داشت. همچنین این امکان را فراهم کرد تا اولین کشور در اتحادیه کشورهای جنوب شرق آسیا باشد که مرزهای خود را بصورت یکجانبه باز کرده و اجازه شروع مجدد به گردشگری را می¬دهد و به موجب آن هزینه اقتصادی قرنطینه-های همه¬گیری را به حداقل می¬رساند. در این خصوص، جاده ابریشم سلامت نقش مهمی در به حداقل رساندن بار اجتماعی و اقتصادی تحمیل شده بر کشور فقیر دارای نظام سلامت ضعیف ایفا کرده است. این کار میزان زخم¬های اقتصادی را محدود کرده، و میزان معکوس شدن دستاوردهای کاهش فقر با همه¬گیری را متوقف کرده است. اینها دستاوردهای عمیق همراه با پیامدهای بلندمدت هستند.

نتیجه‌گیری
با اینکه روابط دیپلماتیک و اقتصادی چین و کامبوج به قرن‌ها قبل برمی‌گردد، ولی در دهه¬های اخیر تشدید یافته و شدیدا رشد کرده است. امروزه چین بزرگترین کمک¬ کننده، وام ¬دهنده، سرمایه¬گذار و شریک تجاری دوجانبه کامبوج محسوب می¬شود. روابط اقتصادی با مشارکت فعال کامبوج در ابتکار کمربند و جاده رسمیت یافته و تقویت شده است.
برای یک کشور کمتر توسعه ¬یافته و دارای اقتصاد در حال گذار که در پی دستیابی به وضعیت درآمدی متوسط به بالا تا سال 2030 است، ابتکار کمربند و جاده ابزار مهمی جهت پرداختن به نواقص زیرساختی و کاهش هزینه¬های تجارت و حمل و نقل بوده است. این کار از بهبود بهره¬وری که تجارت را تحریک کرده و نرخ¬های بالای رشد اقتصادی را سبب شده، حمایت کرده است. ثمرات این رشد بصورتی معقول و منصفانه با افزایش استانداردهای زندگی و کاهش شدید بروز فقر توزیع شده است. همچنین از توسعه بخش نیرو و تنوع¬بخشی در زمینه کشاورزی که همگی به توسعه سریع کامبوج کمک کرده¬اند، حمایت کرده است.
منافع ابتکار کمربند و جاده در این بخش¬ها، هم واقعی و هم فرضی، به وضوح بیشتر از هزینه¬های آنها است. با این اوصاف، ریسک¬های مرتبط با افزایش وابستگی فقط به یک کشور برای نیازهای اقتصادی و غیراقتصادی نیز وجود دارد. همچنین ابتکار کمربند و جاده با تبدیل سیهانوکویل از شهر تفریحی ساحلی بی¬جنب و جوش به یک مرکز تفریحی شلوغ متمرکز بر قماربازی در ارتباط است. منافع سرریز این توسعه سریع برای جوامع محلی محدود به نظر می¬رسد، و شواهد زیادی در رابطه با افزایش هزینه-های زندگی، جنایت، فساد و همه اشکال نابرابری وجود دارد. با اینکه ابتکار کمربند و جاده مستقیما در تحولات سیهانوکویل به این روش دخالت نداشته، ولی شرایط لازم برای وقوع آن را فراهم کرد. باید به هزینه¬های واقعی و فرضی ¬این تحولات سریع، که سبب جابجاسازی و نقل مکان در میان جوامع محلی شده پرداخته شود.
در سال 2019 دومین مجمع ابتکار کمربند و جاده متعهد به رسیدگی به انواع دغدغه¬های مطرح شده با تجربه سیهانوکویل شد، که محتملا از طریق مشاوره بیشتر با جامعه و مشارکت چند ذینفعی کاهش یافته است. هنوز برای نتیجه‌گیری در مورد میزان تغییرات صورت گرفته از زمان برگزاری این مجمع خیلی زود است و شروع همه‌گیری چنین تحلیلی را پیچیده‌تر کرده است.
چندجانبه¬سازی ابتکار کمربند و جاده در کامبوج از طریق انتقال تدریجی اما قطعی تامین مالی پروژه¬ها از بانک¬ها و شرکت¬های دولتی به بانک زیرساخت توسعه آسیا در حال رخ دادن است. هنوز اوایل کار است، اما نشانه¬هایی وجود دارد که نقش بانک زیرساخت توسعه آسیا قرار است به سرعت افزایش یابد. هرچند ¬این کار شفاف¬سازی کلی مانند تعهدات قراردادی را افزایش داده، ولی تا چه میزان ضوابط زیست‌محیطی و سایر اقدامات حفاظتی که افزایش شمول اجتماعی آن نامشخص است را بالا خواهد برد. دلیلش عمدتا ¬این است که بانک زیرساخت توسعه آسیا ضوابط ملی که حتی ممکن است وجود نداشته باشد را اتخاذ خواهد کرد، و نظارت بر اجرا نیز ممکن است به جای یک طرف مستقل در اختیار مقامات ملی باشد.
این بیماری همه¬گیر تمرکز بهره¬برداری¬ها را به سمت بخش¬های سلامت و اجتماعی، خصوصا با معرفی جاده ابریشم سلامت تغییر داده است. کامبوج نمونه بارزی از نحوه توانمندسازی رابطه خود با چین و استقبال از ابتکار کمربند و جاده در جهت دستیابی به نرخ واقعا قابل توجه واکسیناسیون و مدیریت بسیار موثر بیماری همه¬گیر نسبت به بسیاری از کشورهای توسعه¬ یافته است. کامبوج با اینکه یکی از اولین کشورهای آسیایی است که به لطف جاده ابریشم سلامت توانست مرزهای خود را بصورت ایمن و یکجانبه باز کند، ممکن است به شکل بنیادین روند معکوس چند دهه پیشرفت در کاهش فقر و تعالی اجتماعی را کُند کنند.
هرچند این دستاورد در محدودسازی چشمگیر میزان آسیب¬های اقتصادی ناشی از همه¬گیری ممکن است مشخص یا کاملا قابل ارزیابی نباشد، بی¬شک تاثیر عمیق و درازمدتی بر توسعه اقتصادی و اجتماعی آتی کامبوج خواهد داشت. اگر ¬این تغییرات با تعهدات انجام شده در دومین نشست سران ابتکار کمربند و جاده تسهیل شده باشد، پس کامبوج نمونه¬ای از تغییرات مثبت بیان ¬شده در بهره-برداری¬های ابتکار کمربند و جاده در داخل یک کشور است.